تغییرات در رنگدانه‌های پوست و ایجاد لک های ناگهانی پوست به دلایل مختلفی ایجاد می شود، از جمله لکه های مادرزادی، اختلالات رنگدانه ای، بثورات و عفونت ها. به عنوان مثال، افزایش ملانین می تواند باعث ظاهر شدن لکه های ناگهانی تیره پوست شود.
پوست حاوی ماده ای به نام ملانین است، که این ماده، رنگدانه ای است که باعث ایجاد رنگ پوست می شود. هر چقدر سطح ملانین بیشتر شود پوست تیره‌تر و برعکس هر چقدر سطح آن کمتر باشد پوست روشن‌تر خواهد شد. ملانین، همچنین باعث ایجاد رنگ مو و چشم است.
رنگ لک های ناگهانی پوست، براساس رنگ اصلی پوست هر کسی متفاوت هستند و به همین دلیل به راحتی قابل مشاهده هستند. این لکه ها ممکن است از پوستی به پوست دیگر، روشن تر، تیره تر و یا با رنگ های متفاوتی همچون آبی، قرمز و یا خاکستری ظاهر شوند.
مهم است که مبتلایان به این عارضه، علت تغییر رنگ لکه های پوستی خود را دریابند. در این مقاله به بررسی علل ایجاد لک های ناگهانی پوست مختلفی پرداخته و توضیح می دهیم کدام از این علل نیاز به درمان دارند.
علت ایجاد لک‌های ناگهانی پوست
لک های ناگهانی پوست با رنگ‌های متفاوت دلایل مختلفی دارند، از جمله:
- خال های مادرزادی
- اختلالات مربوط به رنگدانه پوست
- بثورات پوستی
- عفونت های پوستی
- سرطان پوست
- بیماری ها
در ادامه آن ها را توضیح می دهیم.
خال‌های مادرزادی
خال های مادرزادی (ماه گرفتگی)، لک های ناگهانی پوست یا لکه های تغییر رنگ یافته ای هستند که افراد از بدو تولد آن ها را دارند یا ممکن است اندکی پس از آن ظاهر شود. برخی از انواع این خال ها، با گذشت زمان ممکن است محو شوند، اما برخی از آن ها دائمی هستند.
خال های مادرزادی، ممکن است عروقی یا رنگدانه‌ای باشند. در خال های عروقی، عروق غیر طبیعی در پوست عامل ایجاد آن ها هستند. این خال‌ها اغلب به رنگ قرمز دیده می شوند، در حالیکه ممکن است به رنگ صورتی یا بنفش نیز ظاهر شوند.
انواع خال‌های مادرزادی عروقی
- خال های همانژیومی: این خال ها به دلیل ظاهرشان به خال توت فرنگی نیز معروف هستند و یکی از انواع رایج خال های مادرزادی هستند. همانطور قبل تر در مقاله دانه های قرمز روی پوست توضیح دادیم این خال ها، بیشتر در صورت، پوست سر، سینه و کمر دیده می شوند و به شکل یک برآمدگی یا لکه قرمز ظاهر می شوند. با این حال، برخی از این همانژیوم ها در صورتی که دچار خونریزی شوند یا فشاری بر بافت‌های مهم مجاورشان وارد کنند، ممکن است مشکلاتی برای بیمار ایجاد کنند.
- لکه های ماهی قزل آلا یا نیش لک لک: این خال ها، که به خال سیمپلکس هم معروف هستند، به صورت لکه های مسطح قرمز یا صورتی رنگ و بیشتر روی گردن، پیشانی و پلک ها ظاهر می شوند. حدود ۴۰% از نوزادان با این نوع از خال ها متولد می شوند.
- خال لکه شرابی: خال لکه شرابی، یک نوع خال مسطح قرمز یا بنفش رنگ است. برخی از این خال ها، ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. درمان آن ها شامل استفاده از لیزر یا استتار با لوازم آرایشی است.
انواع خال‌های رنگدانه ای
خال های رنگدانه ای، معمولا به رنگ سفید، قهوه ای، سیاه، آبی یا خاکستری ظاهر می شوند. این خال ها، در اثر مشکلات سلول های رنگدانه ای در پوست به وجود می آیند و باعث لک های ناگهانی پوست می شوند.
- لکه های مغولی: این لکه ها، همچنین به عنوان نواحی پوستی خاکستری-نیلی نیز شناخته می شوند که ممکن است در هنگام تولد در پشت، شانه‌ها یا باسن ظاهر شوند. احتمال ظهور این لکه‌ها در نوزادانی با پوست تیره تر، بیشتر است. این لکه ها، اغلب با رشد کودکان از بین می روند.
- خال گوشتی: این خال ها، اغلب به صورت لکه های سیاه، قهوه‌ای، خرمایی یا صورتی هستند و معمولا بی خطر هستند. با این حال، در صورت مشاهده تغییر در رنگ، شکل، اندازه یا بافت آن ها بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- لکه شیر قهوه: این لکه ها، اغلب به صورت لکه های پوستی با رنگ قهوه‌ای روشن ظاهر می شوند. لکه‌های شیر قهوه، اغلب بیضی شکل بوده و ممکن است با رشد کودک، از بین بروند.
اختلالات رنگدانه‌ای پوست
در صورتی که فردی دارای لکه های پوستی روشن تر یا تیره تر از رنگ اصلی پوستش باشد، ممکن است نشانه ای از اختلالات رنگدانه ای پوست باشد. انواع لک های ناگهانی پوست که در اثر اختلالات رنگدانه ای پوست ایجاد می شوند عبارتند از:
- ملاسما: ملاسما، نوعی بیماری پوستی بسیار رایج است که معمولا پوست صورت را درگیر می کند و به صورت لکه‌های قهوه ای ظاهر می شود. این عارضه در زنان بیش از مردان است. از دلایل ایجاد ملاسما می توان به قرار گرفتن در معرض نور خورشید و تغییرات هورمونی اشاره کرد. برای مشاهده روش‌های درمان قطعی ملاسما به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
- ویتیلیگو (پیسی): پیسی، می تواند در هر قسمتی از بدن ظاهر شود. این بیماری باعث می شود که سلول‌های تولید کننده ملانین (ملانوسیت‌ها)، به درستی کار نکنند. از این رو، شاهد بروز لکه های پوستی روشن‌تر از رنگ پوست خود هستیم. گاهی در این عارضه، رنگ مو بیمار نیز تغییر می کند. علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته است، اما می تواند به دلیل مشکل در سیستم ایمنی باشد.
- هیپرپیگمانتاسیون پس التهابی یا هیپوپیگمانتاسیون: این عارضه به صورت افزایش یا کاهش موقت در رنگدانه‌های پوستی که پس از آسیب‌های پوستی مانند تاول یا سوختی به وجود می آیند، ظاهر می شود.
- آبینیسم (زالی): بدن افراد زال، ملانین کافی تولید نمی کند. این عارضه باعث کمرنگ شدن یا عدم وجود رنگدانه در پوست، مو یا چشم بیماران می شود. زالی، یک بیماری ژنتیکی است، به این معنی که فرد ژن معیوب را از یکی از والدینش یا گاها از هر دو آن ها دریافت کرده است.
- البته کمبود ویتامین دی و لک صورت: هم با هم بی ارتباط نیستند و گاهی سطوح پایین این ویتامین می‌تواند منجر به بروز لک شود.
بثورات پوستی
برخی از انواع بثورات پوستی هم ممکن است باعث به وجود آمدن لک های ناگهانی پوست تغییر رنگ یافته شوند، که عبارتند از:
- روزاسه : روزاسه، یک بیماری مزمن پوستی است که ممکن است باعث ایجاد لکه‌های پوستی قرمز رنگ و همچنین ضایعات چرکی شود. این بیماری، معمولا بیشتر روی پیشانی، گونه‌ها و بینی ظاهر می شود.
- پسوریازیس صورت: پسوریازیس، یک عارضه پوستی است که می تواند باعث ایجاد لکه‌های قرمز براق، همراه با پوسته پوسته شدن پوست شود. این عارضه می تواند در هر جایی از بدن ظاهر شود. در پوستهای تیره، این بیماری ممکن است به رنگ‌های قهوه‌ای، خاکستری یا بنفش دیده شود. پزشکان بر این باورند که این بیماری در اثر مشکلات سیستم ایمنی ایجاد می شود.
- درماتیت تماسی: بثورات ناشی از درماتیت تماسی زمانی ظاهر می شوند که پوست به یک ماده حساسیت زا یا محرک، واکنش نشان دهد.
- اگزما: این عارضه، همچنان به نام‌های دیگری همچون درماتیت آتوپیک نیز شناخته می شود. اگزما، می تواند باعث ایجاد لکه‌های پوستی قرمز رنگ، همراه با خارش، خشکی و ترک خوردگی پوست شود. گاهی ممکن است شاهد ترشح مایع از این لکه‌ها و سپس تشکیل پوستهای بر روی آن ها باشیم. هنوز علت دقیق اگزما مشخص نیست، اما ممکن است در افرادی که آسم، حساسیت فصلی یا سایر آلرژی‌ها را دارند، شایع‌تر باشد.
عفونت هایی که باعث لک های ناگهانی پوست
برخی از عفونت های پوستی نیز ممکن است باعث لک های ناگهانی پوست شوند، از جمله:
- تینا ورسیکالر: تینا ورسیکالر، به نام پیتریازیس ورسیکالر نیز شناخته می شود. این عارضه، یک عفونت قارچی است که باعث ایجاد لکه‌هایی روشن‌تر یا تیره‌تر از پوست می شود. لکه های سفید قارچی روی پوست حاصل از این بیماری به کندی ظاهر می شوند و ممکن است با یکدیگر ادغام شده و لکه‌های بزرگتری ایجاد کنند. این لکه‌ها بیشتر روی بالاتنه، گردن و بازوها ظاهر می شوند.
- کرم حلقوی: این بیماری که به آن کچلی نیز گویند، یک عفونت قارچی است که باعث ایجاد لکه‌های حلقه‌ای شکل به رنگ قرمز، نقره‌ای، قهوه‌ای یا خاکستری می شود. ممکن است این لکه‌ها پوسته پوسته شده، خشک شوند یا اینکه با خارش همراه باشند. این بیماری می تواند در اکثر قسمت‌های بدن همچون پوست سر، کشاله ران، پاها، دست ها و ناخن‌ها ظاهر شود که در مقاله رفع تیرگی کشاله ران با روش های خانگی و پزشکی به تفصیل به بررسی آن پرداخته ایم.
- کاندیدیاز پوست: کاندیدیاز پوست، نوعی عفونت قارچی است که باعث ایجاد لکه های پوستی قرمز یا قهوه ای رنگ همراه با خارش می شود. در مقاله علت لکه های قهوه ای زیر بغل به تفصیل توضیح داده ایم که
این بیماری اغلب در مناطقی از بدن که چین خورده باشند مانند زیر بغل یا کشاله ران ظاهر می شود.
سرطان های پوست
در موارد نادر، سرطان های پوستی می توانند باعث تغییر رنگ پوست یا لک های ناگهانی پوست شوند. برخی از این سرطان‌ها، عبارتند از:
- کراتوز آکتینیک: کراتوز آکتینیک، یک نوع سرطان پوستی نیست، بلکه لک های ناگهانی پوست خشک، پوسته پوسته و پیش سرطانی هستند. در صورت عدم درمان، ممکن است به کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شود.
- کارسینوم سلول بازال: کارسینوم سلول بازال، شایع‌ترین نوع سرطان‌های پوستی است. این عارضه به صورت لکه‌های گوشتی رنگ، مروارید مانند یا برآمدگی های صورتی ظاهر می شود. گاهی به رنگ قهوه‌ای نیز دیده می شود.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: کارسینوم سلول سنگفرشی، دومین نوع شایع از سرطان‌های پوستی است. این عارضه، به صورت ضایعات برجسته، زخم‌ها یا لکه‌های پوستی قرمز، قهوه ای یا خاکستری رنگ هستند که ممکن است پس از بهبودی دوباره بازگردند.
- ملانوما: ملانوما، شدیدترین نوع سرطان‌های پوستی است که تشخیص زودهنگام و درمان به موقع آن بسیار مهم است. این سرطان ممکن است در خال های موجود رو بدن ایجاد شود یا اینکه به صورت لکه‌های تیره روی بدن ظاهر شود. در برخی موارد به صورت لکه های صورتی رنگ نیز دیده می شوند.
چه بیماری هایی لک های ناگهانی پوست ایجاد میکند؟
برخی از بیماری ها، می توانند باعث ایجاد لک های ناگهانی پوست یا تغییر رنگ پوست شوند، از جمله:
- سیانوز: عدم وجود اکسیژن کافی در خون باعث می شود که لب‌ها و پوست به رنگ آبی یا بنفش دیده شوند. سیانوز ناگهانی، می تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات قلبی، ریوی یا مسیرهای هوایی باشد. این بیماری، یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد.
- لوپوس: لوپوس، یک بیماری خودایمنی است که ممکن است باعث ایجاد بثوراتی به شکل پروانه بر روی گونه‌ها شود.
- دیابت: دیابتی که تشخیص داده یا درمان نشود، می تواند باعث ایجاد تغییراتی در پوست شود، از جمله:
- لکه های زرد، قرمز یا قهوه‌ای رنگ روی پوست
- لکه‌های تیره و مخملی
- ضخیم و سخت شدن قسمت‌هایی از پوست
- تاول
- لکه های پوستی روی ساق پا
سایر دلایل لک های ناگهانی پوست بی رنگ و موقت
در صورتی که لکه های رنگی پوست، ناگهانی ایجاد و سپس برطرف شوند، ممکن است توضیح ساده ای داشته باشند.
دلایل ایجاد لکه های پوستی موقت یا قرمز رنگ عبارتند از:
- برافروختگی
- ورزش
- آفتاب سوختگی
دلایل ایجاد لک های ناگهانی پوست بی رنگ موقت، عبارتند از:
- کم آبی بدن
- حالت تهوع
- قند خون پایین
- شرایط آب و هوایی سرد
در صورتی که لک های ناگهانی روی پوست ظاهر شد و از بین نرفت، یا زمانیکه خال ها و لکه های موجود بدن دچار تغییر اندازه، شکل یا بافت شدند، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص لک های ناگهانی پوست
برای تشخیص لک های ناگهانی پوست، پزشک ممکن سوالاتی بپرسد، از جمله:
- بیماری قبلی
- زمان و سرعت ایجاد لکه‌های رنگی پوست
- آیا لکه‌ها پس از ایجاد شدن، تغییر کرده اند؟
- هر گونه علائم مرتبط دیگر
پزشک ممکن است پوست آسیب دیده را معاینه کند و برای بررسی بیشتر انجام آزمایش خون یا بیوپسی (برداشتن نمونه کوچکی از پوست برای بررسی بیشتر زیر میکروسکوپ) را پیشنهاد کند.
درمان لک های ناگهانی پوست
درمان لک های پوستی رنگی، به علت آن ها بستگی دارد. در صورتی که فرد، بیماری زمینه‌ای داشته باشد، پزشک به درمان آن بیماری می پردازد. اگر علت آن ها، سرطان باشد، فرد باید سریعا درمان سرطان را شروع کند.
خال های مادرزادی و اختلالات رنگدانه ای پوست، معمولا به درمان نیاز ندارند. با این حال، ممکن است برخی از افراد به خاطر مسائل زیبایی در پی درمان آن ها باشند. گزینه‌های درمانی در این شرایط، شامل استفاده از لیزر، لایه بردای شیمیایی و استفاده از کرم های موضعی است.
پیشنهاد مطالعه : ۱۲ علت زرد شدن پوست دست و پا
جلوگیری از لک های ناگهانی پوستی
پیشگیری از همه دلایل ایجاد لک های ناگهانی پوستی رنگی، عملا ممکن نیست. با این حال، محافظت از پوست در مقابل آفتاب، ممکن است خطر ابتلا به ملاسما، آفتاب سوختگی و سرطان پوست را کاهش دهد. می توان با روش‌های زیر از پوست در مقابل نور خورشید، محافظت کرد.
- استفاده از ضد آفتاب
- دور ماندن از آفتاب ظهر
- پوشیدن لباس‌های گشاد
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
