در بیماری ویتیلیگو یا پیسی، زمانی لکه‌های پوستی ظاهر می‌شوند که ملانوسیت‌های داخل پوست از بین می‌روند. ملانوسیت‌ها سلول‌هایی هستند که مسئول تولید رنگدانه پوست یا همان ملانین هستند. ماده‌ای که به پوست رنگ می‌دهد و از آن در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشید (اشعه UV خورشید) محافظت می‌کند. در این مقاله، در مورد علل، علائم و روش های درمان پیسی صحبت می کنیم.
بیماری ویتیلیگو یا پیسی چیست؟
پیسی یا ویتیلیگو یک بیماری پوستی است که در آن بخش‌هایی از پوست رنگ طبیعی خود را از دست می‌دهند. اصولا کل سطح پوستی که می‌تواند تحت تاثیر پیسی قرار گیرد، در افراد مختلف متفاوت است. همچنین می‌تواند چشم‌ها، داخل دهان و موها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در بیشتر موارد، نواحی آسیب‌دیده تا آخر عمر تغییر رنگ می‌دهند.
از نظر پزشکی، پوست در این وضعیت حساس به نور است. این مسئله بدان معنی است که مناطقی از پوست که تحت تأثیر قرار می‌گیرند نسبت به مناطقی از پوست که تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند، نسبت به نور خورشید حساس‌تر خواهند شد.
طبق تجربه، پیش‌بینی این مسئله که آیا لکه‌ها گسترش می‌یابند و گسترش آنها به چه میزان خواهد بود، دشوار است. فرآیند گسترش لکه‌ها به نقاط دیگر پوست ممکن است هفته‌ها طول بکشد. حتی بعضی از این لکه‌ها ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها ثابت بمانند. معمولا لکه‌های روشن‌تر در افرادی‌که پوست تیره یا برنزه دارند، بیشتر قابل توجه هستند.
علائم بیماری ویتیلیگو یا پیسی
بزرگ‌ترین نشانه برای تشخیص اینکه فردی ممکن است به پیسی مبتلا شده باشد، ظاهر شدن لکه‌های روشن یا رنگ‌پریده روی پوست است. این لکه‌های رنگ‌پریده نواحی با ملانین کم یا بدون رنگدانه طبیعی پوست هستند.
در واقع می‌توانند در هر جایی از بدن ظاهر شوند، اگرچه ممکن است ابتدا در مناطقی مانند صورت، بازوها، پاها و دست‌ها که در معرض نور زیاد آفتاب قرار دارند ظاهر شوند. همچنین ظاهر شدن این نواحی سفیدرنگ در کشاله ران، زیر بغل و اطراف ناف نیز غیر معمول نیست. سایر علائم ویتیلیگو می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خاکستری یا سفید شدن زودرس موها
- تغییر رنگ و سفید شدن مژه‌ها یا ابروها
- تغییر رنگ در شبکیه چشم
- رنگ‌پریدگی مخاط نواحی درون بینی و دهان
- التهاب گوش یا چشم که منجر به کاهش شنوایی و مشکلات بینایی می‌شود
معمولا در مکان‌هایی که لکه‌های پوستی ظاهر می‌شوند، میزان و سرعت شیوع لکه‌ها آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
آیا هر لکه سفیدی پیسی است؟
خیر. لکه های سفید پوستی علل مختلفی به جز پیسی می توانند داشته باشند. این علت ها عبارتند از:
- بیماری تینه آ ورسیکالر
- بیماری لیکن اسکلروز
- اگزما
- بیماری پیتریازیس آلبا
- هیپوملانوز قطره‌ای ایدیوپاتیک
- تاثیر آفتاب شدید روی پوست
در مقاله زیر به طور کامل بیماری هایی که باعث ایجاد لکه سفید روی پوست می شوند، به همراه روش های درمان آنها را توضیح داده ایم:
علت بیماری ویتیلیگو چیست؟
اگرچه علت دقیق بروز ویتیلیگو نامشخص است، اما تصور می‌شود که یک وضعیت خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌هایی که رنگدانه را تشکیل می‌دهند حمله می‌کند.
از هر ۱۰ فرد مبتلا به پیسی، ۱ نفر دارای سابقه خانوادگی این مسئله است و یکی از اعضای خانواده او به این بیماری مبتلا است. گاهی اوقات آسیب به پوست و عوامل احساسی مانند استرس ممکن است شرایط پیسی را بدتر کنند.
روش های درمان ویتیلیگو
در واقع هیچ درمان قطعی برای پیسی وجود ندارد. معمولا هدف از درمان پزشکی آن ایجاد یک رنگ پوست یکنواخت با بازگرداندن رنگدانه در نواحی رنگ‌پریده (رپیگمانتاسیون) یا از بین بردن رنگ طبیعی پوست در نواحی باقی‌مانده (دپیگمانتاسیون) است.
از روش‌های درمانی رایج آن می‌توان به کاموفلاژ تراپی، رپیگمانتاسیون تراپی یا درمان رپیگمانتاسیون، نور درمانی (فتوتراپی) و جراحی اشاره کرد. انجام مشاوره روانی نیز ممکن است توصیه شود. در ادامه به جزئیات بیشتری از این روش‌های درمانی اشاره خواهیم کرد.
درمان ویتیلیگو با کاموفلاژ تراپی
هدف اصلی از این تکنیک، پوشاندن انواع تیرگی و روشنی پوست با راهکارهایی مانند موارد زیر است:
– استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر. کرم ضد آفتاب می‌تواند از پوست در برابر انواع اشعه ماوراءبنفش خورشید (UVB و UVA) محافظت کند. به‌همین‌دلیل، استفاده از کرم‌های ضد آفتاب احتمال برنزه شدن را به حداقل می‌رساند و در نتیجه تضاد رنگی بین پوست آسیب‌دیده و نرمال را محدود می‌کند.
– آرایش کردن. این کار به استتار نواحی فاقد رنگدانه کمک زیادی می‌کند.
– رنگ مو. اگر پیسی موها را تحت تأثیر قرار دهد می‌توان از رنگ مو استفاده کرد.
– داروی مونوبنزون. در صورت گسترده بودن بیماری می‌توان از درمان دپیگمانتاسیون با داروی مونوبنزون استفاده کرد. این دارو روی مناطق دارای رنگدانه پوست استفاده می‌شود و آنها را سفید می‌کند تا با نواحی رنگ‌پریده مطابقت داشته باشند.
قرص برای ویتیلیگو
قرص های پیمکرولیموس و تاکرولیموس نوعی دارو به نام مهارکننده های کلسینورین هستند که معمولا برای درمان اگزما نیز استفاده می شوند. از این داروها می توان برای کمک به بازیابی رنگدانه های پوست در بزرگسالان و کودکان مبتلا به ویتیلیگو استفاده کرد.
عوارض جانبی این داروها عبارتند از:
- احساس سوزش یا درد هنگام استفاده روی پوست
- حساس شدن پوست به نور خورشید
- قرمزی صورت (گرگرفتگی) و تحریک پوست در صورت مصرف الکل
برخلاف استروئیدها، قرص های پیمکرولیموس و تاکرولیموس باعث نازک شدن پوست نمی شوند.
درمان رپیگمانتاسیون
در این روش معمولا از داروهای زیر برای تحریک تولید مجدد رنگدانه در نواحی رنگ‌پریده استفاده می‌شود:
– کورتیکواستروئیدها. می‌توان آنها را به‌صورت خوراکی (قرص) یا به‌صورت موضعی (کرم) مصرف کرد. ممکن است برای کسب نتایج نهایی نیاز به سه ماه زمان باشد. معمولا پزشک بیمار را از هرگونه عوارض جانبی مانند نازک شدن پوست یا ایجاد ترک پوستی (استرچ مارک) آگاه می‌کند. به‌همین‌دلیل، در صورت استفاده طولانی‌مدت باید بیمار تحت نظر پزشک باشد.
– آنالوگ‌های موضعی ویتامین D
– تعدیل‌کننده‌های ایمنی که به‌صورت موضعی استفاده می‌شوند، مانند مهارکننده‌های کلسی نورین
درمان پیسی با لیزر و نور درمانی
برای نور درمانی معمولا از تکنیک‌های زیر استفاده می‌شود:
– نور درمانی با اشعه ماوراءبنفش باند باریک B (Narrow band ultraviolet B) که در دو تا سه جلسه در هفته طی چندین ماه انجام می‌شود.
– لیزر اکسایمر که طول موجی از اشعه ماوراءبنفش نزدیک به باند باریک UVB ساطع می‌کند. این نوع نور درمانی برای بیمارانی که ضایعات گسترده یا بزرگ ندارند گزینه بهتری است زیرا قدرت ارسال هدفمند امواج در مناطق کوچک را دارد.
– ترکیب داروی پسورالن خوراکی و اشعه ماوراءبنفش UVA (PUVA) که برای درمان مناطق وسیعی از پوست مبتلا به پیسی استفاده می‌شود. گفته می‌شود که این درمان برای افراد مبتلا به پیسی در نواحی سر، گردن، تنه، بازوها و پاها بسیار موثر است.
عمل جراحی
معمولا جراحی با هدف انجام روش‌های زیر انجام می‌شود:
– پیوند پوست اتولوگ. در این روش پوست از یک قسمت بدن بیمار گرفته و برای پوشاندن قسمت دیگر، به ناحیه پیوند زده می‌شود. از عوارض احتمالی آن می‌توان به ماندن جای زخم، بروز عفونت یا عدم ایجاد رنگدانه در ناحیه جدید اشاره کرد. این روش را می‌توان مینی گرفت (پیوند کوچک) نیز نامید.
– میکروپیگمنتاسیون یا تاتو حرفه‌ای پزشکی. نوعی روش خالکوبی است که معمولاً روی لب‌های افراد مبتلا به پیسی انجام می‌شود.
جدیدترین درمان پیسی در امریکا
اخیراً، چندین مطالعه شگفت‌انگیز دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های جک را به‌عنوان یک گزینه درمانی جدید و احتمالی مورد بررسی قرار داده‌اند.
در واقع این مهارکننده‌ها نوعی مسیر ارتباطی در سیستم ایمنی بدن را هدف قرار می‌دهند که قبلاً برای درمان پیسی مورد هدف قرار نگرفته است. تصور می‌شود که این داروها به‌واسطه کاهش سطوح مواد شیمیایی التهابی که باعث پیشرفت بیماری می‌شوند و تحریک رشد مجدد ملانوسیت‌ها، موثر واقع می‌شوند.
یک مطالعه منتشر شده در مجله جاما به نتایج مربوط به بررسی یک مهارکننده جک به نام توفاسیتینیب اشاره کرد. مطالعه دیگری که در ژورنال آکادمی پوست آمریکا منتشر شد، به بررسی نوع دیگری از مهارکننده جک به نام روکسولیتینیب پرداخت. هر دو نتایج امیدوارکننده‌ای را برای تحریک تولید مجدد رنگدانه در افراد مبتلا به پیسی گزارش کردند. به‌خصوص زمانی‌که از این داروها به همراه نوردرمانی با UVB استفاده شده بود.
اگرچه این مطالعات اولیه گروه‌های کوچکی از بیماران را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند، اما چندین مطالعه در مقیاس بزرگتر نیز برای ارزیابی اینکه چگونه مهارکننده‌های خوراکی و موضعی جک ممکن است پیسی را بهبود بخشند، در حال انجام هستند.
داده‌های اولیه از این آزمایشات بزرگتر نتایج امیدوارکننده‌ای را برای تحریک تولید مجدد رنگدانه، به‌ویژه در ناحیه صورت، نشان می‌دهند. امید است که ارائه این نتایج در نهایت منجر به کسب تاییدیه از سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) نسبت به استفاده از مهارکننده‌های جک برای درمان پیسی شود.
ازآنجایی‌که سازمان غذا و داروی آمریکا هنوز استفاده از این داروها برای درمان پیسی را خارج از نوبت در نظر می‌گیرد، به‌ندرت تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرند و بنابراین بسیار گران‌قیمت هستند.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
