فهرست مطالب
در درماتیت آتوپیک (اگزما) پوست قرمز و خارش‌دار می‌شود. این بیماری در کودکان شایع‌تر است ولی در هر سنی رخ می‌دهد. اگزما مزمن بوده و به صورت دوره‌ای شعله ور می‌شود و ممکن است با آسم و تب یونجه هم در ارتباط باشد.
هیچ درمان همیشگی برای درماتیت آتوپیک وجود ندارد. ولی با درمان و خود مراقبتی مانند عدم استفاده از صابون‌های قوی، مرطوب کردن پوست به صورت منظم و استفاده از کرم‌ها و پمادهای دارویی، می‌توان خارش را تسکین داده و از ایجاد دوره‌های جدید بیماری پیشگیری کرد.
انواع اگزمای پوستی
اگزما نام گروهی از بیماری‌هایی است که سبب قرمزی، خارش و التهاب پوست می‌شود. انواع اگزما شامل درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی، اگزمای دیسهیدروتیک، اگزمای نومولار، درماتیت سبوره‌ای و درماتیت استازی است. اگزما بیماری شایعی است و در بیشتر موارد قابل کنترل است. بیش از ۳۰ میلیون از آمریکایی‌ها به انواع اگزما مبتلا هستند.
زندگی با اگزما چالشی دائمی است. واژه اگزما ریشه یونانی به معنی جوشاندن دارد که علائم این بیماری مانند قرمزی، التهاب و خارش را به خوبی نشان می‌دهد. شدت اگزما به انواع خفیف، متوسط و شدید دسته‌بندی می‌شود.
این بیماری بیشتر در کودکان و در ناحیه صورت (خصوصا گونه و چانه) ایجاد می‌شود ولی در هر ناحیه‌ای ممکن است ایجاد شده و علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. معمولا با بزرگ شدن کودک اگزما خوب می‌شود و در بعضی هم تا بزرگسالی ادامه دارد. بزرگسالان هم حتی در صورتی که در کودکی تجربه اگزما را نداشته باشند ممکن است، دچار این بیماری شوند.
درماتیت آکتوپیک
درماتیت آکتوپیک شایع‌ترین نوع اگزماست. این بیماری بیشتر در کودکی ایجاد شده و با بزرگ‌تر شدن خوب می‌شود. پزشکان به این بیماری سه‌گانه آکتوپیک هم می‌گویند. دو مشکل دیگر در این سه‌گانه آسم و تب یونجه است. بسیاری از افراد مبتلا به درماتیت آکتوپیک هر سه مشکل را با هم دارند.
- راش‌ها معمولا در ناحیه چین آرنج و زانو ایجاد می‌شود
- پوست ناحیه درگیر روشن‌تر یا تیره‌تر شده و ممکن است ضخیم شود
- برآمدگی‌های کوچکی که با خاراندن مایع ترشح می‌کنند
- ایجاد راش در پوست سر و گونه کودکان
- عفونت پوست با خاراندن
درماتیت آکتوپیک وقتی ایجاد می‌شود که مرز طبیعی پوست در برابر عوامل خارجی ضعیف می‌شود. عوامل زیر در ایجاد این بیماری دخیل هستند:
- ژنتیک
- پوست خشک
- مشکلات سیستم ایمنی
- محیط
درماتیت تماسی
قرمزی و التهاب پوست در نتیجه واکنش به تماس با مواد را درماتیت تماسی می‌گویند و دو نوع دارد: درماتیت تماسی آلرژیک (واکنش به لاتکس و فلز و غیره) و درماتیت تماسی تحریکی (وقتی مواد شیمیایی و غیره سبب تحریک پوست می‌شود). علائم این اگزما حاصل از درماتیت تماسی عبارت اند از:
- خارش و سوزش، قرمزی و سوختگی پوست
- ایجاد برآمدگی‌های خارش‌دار
- تاول‌های آبکی
- زمخت شدن و پوسته شدن یا چرمی شدن پوست
علت درماتیت تماسی، تماس با ماده تحریک‌کننده یا آلرژی‌زای پوستی است مانند:
- دترجنت
- سفید‌کننده
- جواهرات
- لاتکس
- نیکل
- رنگ
- گیاهان سمی
- تنباکو
- حلال‌ها
- صابون و عطر
- مواد آرایشی بهداشتی
اگزمای دیسهیدروتیک
اگزمای دیسهیدروتیک سبب ایجاد تاول‌های کوچک در دست و پا می‌شود و در زنان شایع‌تر از مردان است.
- تاول‌های آبکی روی انگشتان، کف دست و پا
- خارش و درد تاول‌ها
- پوسته‌شدن و ترک خوردن پوست
علت های رایج بیماری اگزمای دیسهیدروتیک نیز موارد زیر هستند.
- آلرژی
- دست و پای مرطوب
- تماس با نیکل، کبالت و نمک کروم
- استرس
اگزمای دست
اگزمای دست فقط دست را درگیر می‌کند و در مشاغلی مانند آرایشگری یا تمیزکاری با مواد شیمیایی تحریک‌کننده پوست ایجاد می‌شود.
علائم اگزمای دست معمولا این دو مورد هستند:
- قرمزی، خارش و خشکی دست
- ایجاد تاول و ترک
چه شغل هایی بیشتر در معرض اگزمای دست هستند.
اگزمای دست با تماس با مواد شیمیایی بدتر می‌شود. مشاغل زیر سبب ایجاد و بدتر شدن این حالت می‌شود:
- تمیزکاری
- آرایشگاه زنانه
- پرستاران و کادر درمانی
- خشکشویی
نورودرماتیت
نورودرماتیت شبیه به درماتیت آکتوپیک است و سبب زمختی و پوسته شدن پوست می‌شود.
- پچ های زمخت و پوسته پوسته در بازوها، پاها، پشت گردن، پوست سر، کف پا، پشت دست‌ها و ناحیه تناسل
- خارش شدید پچ ها به خصوص در هنگام استراحت و خواب
- خونریزی و عفونت پچ ها با خاراندن
نورودرماتیت معمولا در افرادی که سایر انواع اگزما یا پسوریازیس دارند ایجاد می‌شود. هنوز علت اصلی آن مشخص نشده است ولی استرس یک عامل ایجاد کننده است.
اگزمای نومولار
در این نوع اگزما نقاط گرد و سکه‌ای شکل روی پوست ایجاد می‌شود. نومولار در لاتین به معنای سکه است. این نوع اگزما با سایر انواع اگزما بسیار تفاوت دارد و خارش بسیاری هم دارد.علائم اگزمای نومولار عبارت اند از:
- نقاط گرد و سکه‌ای شکل روی پوست
- خارش و پوسته پوسته شدن نقاط
اگزمای نومولار می‌تواند در نتیجه نیش حشره یا واکنش آلرژیک به فلز و مواد شیمیایی ایجاد شود. پوست خشک هم علت دیگری است و در صورت داشتن اگزماهای دیگر خطر ابتلا به این نوع اگزما هم زیاد می‌شود
درماتیت استازی
درماتیت استازی در نتیجه ترشح مایع ورید ضعیف از طریق پوست ایجاد می‌شود. این مایع سبب تورم، قرمزی، خارش و درد می‌شود. علائم:
- قسمت پایین پاها متورم شده و با راه رفتن در طول روز درد و احساس سنگینی در پاها ایجاد می‌شود.
- احتمالا وریدهای واریسی (وریدهای آسیب‌دیده و زخیم) هم وجود دارد که پوست اطراف آن خشک و خارش‌دار است.
- ممکن است تاول در پاها ایجاد شود.
درماتیت استازی در افرادی که مشکل جریان خون در پاها دارند ایجاد می‌شود. در این صورت دریچه‌هایی که خون را به سمت قلب برمی‌گردانند خراب شده و خون در پاها تجمع می‌یابد. سپس پاها متورم شده و وریدهای واریسی ایجاد می‌شود.
آیا اگزما مسری است؟
درماتیت آکتوپیک و اگزما اغلب در نوزادان ایجاد می‌شود و مسری نیست. علت اصلی اگزما مشخص نیست اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی سبب ایجاد آن می‌شود. با تضعیف سیستم ایمنی و قرارگیری در معرض مواد محرک و آلرژی‌زا سلول‌های پوستی دچار اگزما می‌شود.
درمان اگزما
هیچ درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد اما بسته به سن و شدت بیماری، می‌توان از داروهای بدون نیاز به نسخه، داروهای موضعی، فوتوتراپی، داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی و داروهای زیستی استفاده کند. درمان‌های جایگزین و طبیعی هم بی‌تأثیر نیست. برای کنترل دوره‌های بیماری مراحل زیر طی می‌شود:
- مراجعه به متخصص پوست برای تشخیص نوع اگزما و تجویز داروی مناسب
- عللی که سبب بروز بیماری می‌شود را بشناسید تا از قرارگیری در معرض آن‌ها خودداری کنید.
- یک برنامه منظم استحمام و استفاده از مرطوب‌کننده داشته باشید.
- طبق تجویز از داروهای استفاده کنید.
تفاوت بین اگزما و درماتیت آکتوپیک چیست؟
اگزما یک اصطلاح کلی برای درماتیت است و به معنای التهاب پوست است. انواع اگزما سبب خارش و قرمزی و بعضا سبب ایجاد تاول و پوسته می‌شود. انواع مختلف اگزما وجود دارد. درماتیت آکتوپیک یک نوع شدید و مزمن اگزماست.
واژه اگزما و درماتیت آکتوپیک معمولا بجای هم استفاده می‌شود. البته هر نوع اگزما علل، علائم و درمان متفاوتی دارد. بنابراین مهم است که نوع اگزما را تشخیص داده تا به نحو احسن آن را کنترل کنید.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
