بیماری روزئولا یک مشکل ویروسی است که اکثراً کودکان بین ۶ ماه تا دو سال را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری به بیماری ششم، اگزانتوم سوبیتوم و روزئولا اینفانتوم نیز شناخته شده است. این بیماری معمولاً با چند روز تب بالا خود را نشان می‌دهد و به محض پایین آمدن تب، بثورات پوستی متمایزی ظاهر می‌شوند.
دو ویروس شایع و مرتبط به نام ویروس هرپس نوع ۶ و نوع ۷ با هم می توانند موجب بیماری روزئولا شوند. این ویروس ها متعلق به خانواده ی مشابهی به نام ویروس های پیچیده هرپس (HSV) هستند، اما مانند HSV باعث ایجاد زخم‌های سرد یا عفونت های تبخال های تناسلی نمی‌شوند.
در این مقاله، در مورد علت، علائم، روش های تشخیص و درمان بیماری روزئولا در کودکان و بزرگسالان صحبت می کنیم.
روزئولا چیست؟
بیماری روزئولا یک عفونت به طور کلی خفیف است که همانطور که گفتیم، معمولاً کودکان را تا سن ۲ سالگی درگیر می کند. این بیماری گاهی اوقات بزرگسالان را نیز مبتلا می کند. روزئولا به قدری شایع است که بیشتر کودکان در زمان ورود به مهدکودک به روزئولا مبتلا می شوند.
دو سویه رایج ویروس هرپس باعث بروز روزئولا می شوند. این وضعیت به طور معمول باعث تب چند روزه و به دنبال آن راش پوستی می شود. برخی از کودکان فقط یک مورد بسیار خفیف روزئولا را تجربه می کنند و هرگز نشانه واضحی از بیماری را نشان نمی دهند، در حالی که برخی دیگر طیف کاملی از علائم و نشانه ها را تجربه می کنند.
روزئولا معمولاً جدی نیست. به ندرت، تب بسیار بالا می تواند منجر به عوارض شود. درمان روزئولا شامل استراحت در بستر، مایعات و داروها برای کاهش تب است.
بیماری روزئولا در کودکان
بعضی از کودکان فقط یک مورد بسیار خفیف ازبیماری روزئولا را دارند که نشانه و علائمی هم ندارند، در حالی که برخی دیگر طیف وسیعی از علائم و نشانه ها را تجربه می کنند. روزئولا آنقدر شایع است که اکثر کودکان تا زمان ورود به مهد کودک به آن آلوده شده اند.
روزئولا در کودکان زمانی پخش می شود که کودک پس از سرفه، عطسه، صحبت یا خنده فرد آلوده، قطرات حاوی ویروس را تنفس کند.
بیماری روزئولا در بزرگسالان
بزرگسالان هنوز هم می توانند به بیماری روزئولا مبتلا شوند، به خصوص اگر در کودکی به این بیماری مبتلا نشده باشند. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند نیز ممکن است عفونت روزئولا فعال شده را تجربه کنند. درمان روزئولا در بزرگسالان بسیار ساده است. روش های درمانی شامل استراحت، مصرف داروهای ضد التهاب و اطمینان از نوشیدن آب فراوان است.
علت ویروس روزئولا
شایعترین علت روزئولا ویروس تبخال انسانی می باشد. مانند سایر بیماری های ویروسی مثل سرماخوردگی، بیماری روزئولا از طریق تماس با ترشحات تنفسی یا بزاق فرد آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. به عنوان مثال، یک کودک سالم که یک فنجان را با کودکی که روزئولا دارد مشترک است، می تواند به ویروس مبتلا شود.
رزولا حتی در صورت عدم وجود بثورات مسری است. این بدان معناست که این بیماری ممکن است گسترش یابد در حالی که کودک آلوده فقط تب دارد و هیچ علائم دیگری ندارد. اگر کودک شما با کودک دیگری که مبتلا به این بیماری است ارتباط برقرار کرده است، حتما مراقب علائم روزئولا باشید.
برخلاف آبله مرغان و سایر بیماریهای ویروسی دوران کودکی که به سرعت گسترش می یابد ، روزئولا به ندرت منجر به شیوع در سراسر جامعه می شود. این بیماری می تواند در هر زمان از سال رخ دهد.
نشانه‌ها و علائم روزئولا
بسیاری از کودکان مبتلا به روزئولا به دنبال تب بالا به مدت حدود یک هفته، دچار یک بیماری تنفسی خفیف می شوند (اغلب بیشتر از °C 39.5). در طول این زمان، کودک ممکن است بهانه گیر و یا زودرنج باشد، به اندازه معمول غذا نخورد و ممکن است غدد لنفاوی در گردنش متورم شده باشند.
تب بالا اغلب به طور ناگهانی پایین می آید و تقریباً در همان زمان بثورات پوستی صاف و برجسته صورتی مایل به قرمز روی بدن ظاهر می شوند. نقطه های بثورات به هنگام لمس کردن سفید می شوند و ممکن است در اطراف آنها هاله روشنتری وجود داشته باشد.
این بثورات پوستی در اطراف گردن، صورت، بازوها و پاها پخش می‌شوند. این تب سریع می‌تواند در حدود ۱۰% تا ۱۵% از کودکان خردسالی که مبتلا به روزئولا هستند، منجر به تشنج تب دار (تشنج ناشی از تب شدید) شود. علائم تشنج تب دار شامل موارد زیر می باشند:
- از دست دادن هوشیاری
- ۲ تا ۳ دقیقه تکان خوردن یا فشرده شدن بازوها یا صورت
- عدم کنترل مثانه یا روده
آیا روزئولا واگیردار است؟
بیماری روزئولا مسری است. زمانی که کودک مبتلا به روزئولا حرف می‌زند، سرفه یا عطسه می‌کند، ذرات ریز را به درون هوایی که دیگران در آن نفس می‌کشند، می‌فرستد. این قطرات همچین می‌توانند روی سطوح بنشینند؛ اگر کودکان دیگری آن سطوح را لمس کنند و سپس به دهان یا بینی خود دست بزنند، آنها نیز مبتلا می‌شوند.
پیش‌گیری از روزئولا
هیچ راه شناخته شده ای برای جلوگیری از روزئولا وجود ندارد. اما به این دلیل که به جای بزرگسالان کودکان خردسال را درگیر می کند، تصور می شود که یک دوره روزئولا ممکن است در برابر این بیماری مصونیت طولانی مدتی ایجاد کند. تکرار این بیماری ممکن است اتفاق بیفتد، اما اغلب به ندرت این اتفاق می افتد.
عوارض بیماری روزئولا
گاهی کودک مبتلا به روزئولا دچار تشنج می شود که با افزایش سریع دمای بدن ایجاد می شود. اگر این اتفاق بیفتد، کودک شما ممکن است برای مدت کوتاهی از هوش برود و دستها ، پاها یا سر خود را برای چند ثانیه تا چند دقیقه تکان دهد. وی همچنین ممکن است کنترل مثانه یا روده را به طور موقت از دست بدهد.
اگر کودک شما تشنج دارد، به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید.
روزئولا در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است بیشتر نگران است، مانند کسانی که اخیراً مغز استخوان یا پیوند عضو دریافت کرده اند. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند و به روزئولا مبتلا می شوند، ممکن است عوارض بالقوه جدی عفونت مانند ذات الریه یا انسفالیت – التهاب مغزی بالقوه تهدید کننده زندگی – را تجربه کنند.
این بیماری چه مدت زمانی طول می کشد؟
تب روزئولا از ۳ تا ۷ هفته طول می کشد و به دنبال آن بثورات پوستی ممکن است از چند ساعت تا چند روز ماندگار باشند.
روزئولا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص این بیماری، پزشک سابقه پزشکی شما را درخواست خواهد کرد و شما را معاینه می کند.
همانطور که در مقاله دانه های قرمز روی پوست اشاره کردیم لک و دانه های قرمز پوستی می تواند دلایل زیادی داشته باشد و نباید هر لکی را روزئولا دانست. از این رو تشخیص روزئولا اغلب تا زمانی که تب فروکش کند و بثورات پوستی ظاهر شوند، قطعی نیست، بنابراین پزشک ممکن است آزمایش هایی را تجویز کند تا مطمئن شود که تب ناشی از نوع دیگری از عفونت نیست.
درمان روزئولا
روزئولا معمولاً نیاز به درمان پزشکی حرفه ای ندارد. بیشتر درمان آن روی پایین آوردن تب بالا متمرکز است. آنتی بیوتیک ها نمی توانند روزئولا را درمان کنند، چرا که ویروس ها (و نه باکتری ها) موجب این بیماری شده اند.
استامینوفن (مانند تایلانول) یا ایبوپروفن (مانند ادویل یا موترین) می تواند به تسکین تب کمک کنند. هرگز به کودکی که دچار بیماری ویروسی شده آسپیرین ندهید، چرا که استفاده از آن در چنین مواردی همراه با سندرم ری می باشد که می تواند منجر به نارسایی کبد و مرگ شود.
درمان گیاهی بیماری روزئولا
در حالیکه برخی از والدین از حمام اسفنجی ولرم برای پایین آوردن تب استفاده می کنند، هیچ مدرکی برای عملی بودن این روش وجود ندارد. در حقیقت حمام های اسفنجی می توانند کودکان را ناراحت کنند. هرگز کودکان را با آب سرد یا یخی حمام نکنید و با الکل ماساژ ندهید.
برای جلوگیری از کم آبی ناشی از تب، کودک خود را تشویق کنید، مایعات شفاف مانند آب به همراه قالب یخ و پدیالیت (محلول خوراکی الکترولیت) بنوشد. شیر مادر و شیرخشک نیز می توانند به جلوگیری از کم آبی بدن کمک کنند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر کودک شما بی حال است یا نمی تواند شیر بخورد یا چیزی بنوشد با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر کودک شما دچار تشنج شده ، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی، متخصص پوست و مو در تهران
