هیپرپیگمانتاسیون یا هایپرپیگمنتیشن که به معنای تیره تر شدن پوست در برخی نواحی پوست است، بنا به دلایل مختلفی به شکل کانونی و یا پراکنده در افراد به وجود می آید. در اکثر مواقع علت اصلی بروز هیپرپیگمانتاسیون افزایش میزان تولید ملانین در بدن است.
هایپرپیگمنتیشن کانونی معمولا حالت پس از التهابی دارد و پس از آسیب رسیدن به بدن (به عنوان مثال بریدن پوست یا سوختگی) یا دیگر علل بروز التهاب مثل جوش و لوپوس رخ می دهد. هیپرپیگمانتاسیون پراکنده می تواند در نتیجه داروها باشد و همچنین علل سیستمیک و نئوپلاستیک دارد. در این مطلب، در مورد علل و انواع روش های درمان هایپرپیگمنتیشن مانند استفاده از پماد ها و روش های خانگی صحبت میکنیم.
هایپرپیگمانتاسیون چیست؟
هیپرپیگمانتاسیون یا هایپرپیگمنتیشن یک مشکل خاص پوستی است که در نتیجه آن، پوست فرد در نواحی خاصی تیره می شود. علت اصلی بروز هیپرپیگمانتاسیون، تولید بیش از حد ملانین است که یک رنگدانه پوستی به حساب می آید.
هیپرپیگمانتاسیون معمولا با آسیب و خطر خاصی همراه نیست اما در برخی موارد ممکن است نشان از یک بیماری خاص در فرد باشد. بیشتر افراد به دلیل بر هم خوردن ظاهر پوست و بدن خود در اثر هیپرپیگمانتاسیون آشفته شده و دچار استرس می شوند.
علت هایپرپیگمانتاسیون
دو دلیل اصلی برای بروز هایپرپیگمانتاسیون در بدن افراد وجود دارد که عبارتند از:
- غلظت ملانوسیت ها، که مسئول تولید ملانین در پوست هستند، در بدن بسیار بالا برود
- فعالیت ملانوسیت ها بیش از حد باشد (به اصطلاح بیش فعال باشند)
هیپرپیگمانتاسیون یا هایپرپیگمنتیشن انواع مختلفی دارد که در دسته‌های مختلفی قرار می گیرند. هیپرپیگمانتاسیون پوستی در افراد در نتیجه عوامل زیر است:
– هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب
این نوع زمانی به وجود می آید که پوست فرد به دلیل جراحت، سوختگی، جوش، اصطکاک پوست و پسوریازیس صدمه ببیند. گاهی اوقات فقط به خاطر استفاده از یک محصول بهداشتی برای پوست دچار این نوع از هیپرپیگمانتاسیون می شوید.
هیپرپیگمانتاسیون پس از التهاب معمولا فعالیت سیستم احیای پوست را محدود می کند؛ البته این اتفاق پس از چند ماه رخ می دهد. درمان هیپرپیگمانتاسیون تاثیر مثبت و موثری بر روی نوع التهابی آن دارد.
– قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش
این نوع با قرار گرفتن در معرض اشعه خورشید به وجود می آید اما بر روی پوست تا حد کمی خود را نشان می دهد. معمولا هیپرپیگمانتاسیون اشعه فرابنفش خورشیدی پوست صورت افراد را به شکل کامل تحت تاثیر قرار می دهد. در این حالت پوست صورت افراد به نسبت سایر بخش های بدن کدر و تیره می شود.
بسیاری از بانوان به کمک محصولاتی نظیر کانسیلرها و مواد پوستی این نوع از هیپرپیگمانتاسیون را مخفی می کنند. این دسته از محصولات پوست صورت را روشن تر نشان می دهند.
– لنتیجین (لکه های خورشیدی)
به این مشکل پوستی، لکه های سن و یا جگر سیاه نیز گفته می شود. با بالا رفتن سن ، این لکه های پوستی بیشتر دیده می شوند اما افزایش سن به شکل مستقیم مسئول ظاهر این لکه ها بر روی پوست نیست. معمولا افراد با قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور آفتاب دچار مشکل لنتیجین پوست می شوند.
– ملاسما
عدم وجود تعادل در هورمون های بدن معمولا علت اصلی بروز این نوع از هایپرپیگمنتیشن به حساب می آید. ملاسما به شکل رایج در اثر عدم کارکرد صحیح غده تیروئید، پروسه درمانی تعویض هورمون و هیپرپیگمانتاسیون رخ می دهد. همچنین نوعی از ملاسما مرتبط با بارداری در بانوان وجود دارد.
– سولاریم برای برنزه شدن پوست
تشعشعات فرابنفش تخت های برنزه کردن پوست، اتاقک های مخصوص آن و همچنین لامپ های خورشیدی، حاوی موادی هستند که احتمال بروز سرطان در بدن را بالا می برند. قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش در فضاهای بسته ریسک بروز انواع سرطان های پوست را بالا می برد که از جمله آن ها نیز می توان به ملانوما ، سرطان سلول سنگفرشی و سرطان سلول بازال اشاره داشت.
استفاده از دستگاه های برنزه کردن پوست تا قبل ۳۰ سالگی، ریسک بروز ملانوما در افراد را تا ۷۵ درصد افزایش می دهد. تشعشعات فرابنفش در حین برنزه کردن منجر به افزایش سن پوست، هیپرپیگمانتاسیون، آسیب به چشم مثل آب مروارید و سرکوب سیستم ایمنی میشوند. بنابراین، متخصصان پوست استفاده از تخت های برنزه کردن، اتاقک های مخصوص برنزه کردن پوست و لامپ های خورشیدی را پیشنهاد نمی کنند.
– داروها از علل هایپرپیگمنتیشن
مثل آنتی بیوتیک، هورمون ها و دارو های ضد تشنج که احتمال بروز هیپرپیگمانتسیون را افزایش می‌دهند.
– سایر علل هیپرپیگمانتاسیون
در صورتی که عادت به کندن و یا فشار دادن جوش در انواع مختلف از جمله جوش کیستی و یا جوش آبدار در کودکان دارید، احتمال بروز هایپرپیگمنتیشن نیز افزایش می‌یابد. سایر علل عبارتند از:
- وراثت
- التهاب پوستی
- عادت به کندن پوست
درمان هایپرپیگمنتیشن
راهکارهای مختلفی برای درمان هایپرپیگمنتیشن وجود دارند که عبارتند از:
– لوازم مراقبت از پوست و پماد برای هیپرپیگمانتاسیون
- ۱- ضد آفتاب
استفاده از ضد آفتاب های طیف گسترده مانند SPF 30 و بالاتر در هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب توصیه می شود. این کار به منظور جلوگیری از آسیب بیشتر پوست به دلیل قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش باید انجام شود.
- ۲- هیدروکینون و کوجیک اسید
هر دو محصول کرم‌های روشن کننده پوست بسیار مؤثری هستند. هیدروکینون به عنوان استاندارد طلایی برای درمان فشار خون بالا به کار گرفته می‌شود. برای بهبود نتایج حاصل از این درمان می توان از آن به شکل ترکیبی با آنتی اکسیدان‌ها و رتینوئیدهای اسید هیدروکسی استفاده کرد. کوجیک اسید نتایج تقریبا مشابه با هیدروکینون و حتی بهتر از آن را در ترکیب با هیدروکینون و اسید گلیکولیک ارائه می دهد.
- ۳- پماد ویتامین آ
این موارد شامل رتینول و ترتینوئین می شوند که در جوان سازی و تجدید مجدد پوست کاربرد ویژه ای دارند و همچنین به افزایش گردش خون سلول ها کمک می کند.
- ۴- اسید های آلفا هیدروکسی
این موارد نه تنها لکه های پوست را از بین می برند بلکه پوست را صاف کرده و با سرعت بخشیدن به تغییر سلول ها، ظاهر بهتری برای پوست به ارمغان می آورند.
– پمادهای شیمیایی
زمانی که دیگر روش‌های درمان موضعی برای هایپرپیگمنتیشن موثر نیستند، پمادهای پوستی برای درمان هیپرپیگمانتاسیون می توانند نتایج خوبی را به همراه داشته باشند و فرد از ظاهر پوست خود رضایت پیدا کند. پمادهای شیمیایی پوست حاوی مواد ضروری و طبیعی پوست نظیر اسید لاکتیک ، سالیسیلیک و گلیکولیک هستند که به سلول های پوست و بهبود سطح پوست افراد کمک شایانی می کنند.
ممکن است از این پروسه درمانی به شکل همزمان با دیگر درمان های موضعی استفاده شود تا بهترین نتایج حاصل شوند. پماد های شیمیایی پوستی با قدرت و عمق متنوع در دسترس هستند تا بتوان به کمک آن ها به افراد با پوست های مختلف کمک کرد.
– میکرونیدلینگ برای درمان هایپرپیگمنتیشن
در میکرونیدلینگ از یک دستگاه خاص استفاده می شود تا به آرامی بتوان پوست را ترمیم کرده و مشکل هیپرپیگمانتاسیون را بهبود بخشید.
این روش درمانی با بهبود تحرک سلول های پوستی به کم شدن رنگدانه های روی پوست کمک می کند. همچنین در حین پروسه درمانی، آنتی اکسیدن های قوی و روشن کننده های پوست به بدن فرد وارد میشوند.
درمان خانگی هایپرپیگمنتیشن
ماسک لیمو و سیب زمینی
سیب زمینی دارای آنزیمی به نام کاتکولاز است که در رفع لکه های هایپرپیگمنتیشن بسیار خوب عمل می کند. لیمو نیز به دلیل خاصیت سفید کنندگی طبیعی اش که به روشن شدن و جلوگیری از لک کمک می کند، مفید است.
مواد لازم:
- – ۱ عدد سیب زمینی متوسط رنده شده
- – ۱/۳ فنجان آب لیمو
ماسک سیب زمینی و لیمو را روی نواحی پیگمانته شده بمالید. به مدت ۳۰ دقیقه نگه دارید و با آب بشویید. برای نتیجه سریع، ماسک را روزانه، به مدت یک ماه استفاده کنید.
آب لیمو و عسل
بار دیگر آب لیمو در مبارزه با هایپرپیگمنتیشن به کمک می آید! مواد سفید کننده موجود در لیمو، همراه با خواص مرطوب کنندگی عسل، به کاهش رنگدانه ها کمک کرده و پوست را نیز نرم نگه می دارد.
مواد لازم:
- – ۲ قاشق غذاخوری عسل
- – ۲ قاشق غذاخوری آب لیمو
مخلوط لیمو و عسل را روی ناحیه آسیب دیده بمالید
یک حوله مرطوب که در آب ولرم خیس شده است بردارید و ناحیه مورد درمان را با آن به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بپوشانید. این ماسک را یک بار در هفته انجام دهید تا نتیجه دلخواه خود را مشاهده کنید.
سرکه سیب و آب
سرکه سیب به دلیل خاصیت ضد رنگدانه آن مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین یک قابض عالی است.
مواد لازم:
- – نصف فنجان سرکه سیب
- – نصف فنجان آب
محلول را روی ناحیه رنگدانه بمالید و بگذارید ۳-۴ دقیقه بماند. سپس آن را با آب گرم بشویید. این کار را دو بار در روز انجام دهید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
پیاز قرمز
یکی دیگر از درمان های خانگی هیپرپیگمانتاسیون، عصاره پیاز قرمز، ماده ای است که به روشن شدن جای زخم و رنگدانه ها کمک می کند. مطالعات همچنین نشان داده اند که پوست خشک شده پیاز قرمز می تواند به هایپرپیگمانتاسیون کمک کند.
می توانید چند برش پیاز قرمز را در آب گرم خیس کنید و آب آن را بگیرید. آب پیاز قرمز را روی ناحیه آسیب دیده بمالید و ده دقیقه نگه دارید. این محلول را بشویید و هر دو هفته یک بار از این محلول استفاده کنید تا نتیجه را ببینید.
آلوئه ورا
استفاده از آلوئه ورا یکی از بهترین درمان های خانگی برای هایپرپیگمنتیشن است زیرا حاوی آلوئین است که یک ترکیب روشن کننده طبیعی است. آلوئه ورا هیپرپیگمانتاسیون را کاهش می دهد.
ژل آلوئه ورا را از گیاه آن خارج کرده و قبل از رفتن به رختخواب روی پوست پیگمانته شده بمالید. صبح روز بعد ژل را بشویید. این روند را هر روز تکرار کنید تا زمانی که شروع به دیدن نتایج کنید.
ماسک شیر و زردچوبه
زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی و سفید کنندگی آن شناخته شده است. یکی از بهترین درمان های خانگی برای هایپرپیگمانتاسیون است. شیر به مرطوب شدن صورت کمک می کند، در حالی که زردچوبه برای جلوگیری از لکه های تیره پوست، آن را پاکسازی و لایه برداری می کند.
مواد لازم:
- – ۵-۶ قاشق غذاخوری زردچوبه
- – شیر – ۱۰-۱۲ قاشق غذاخوری برای ایجاد خمیر
شیر و زردچوبه را مخلوط کرده و روی ناحیه پیگمانته شده بمالید. آن را به آرامی و با حرکات دایره ای به مدت پنج دقیقه ماساژ دهید. ماسک را به مدت ۲۰ دقیقه یا تا زمانی که کاملاً خشک شود، بگذارید و سپس با آب گرم بشویید. این ماسک را هر روز، قبل از حمام کردن استفاده کنید.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
