قارچ کف دست یا Tinea Manuum یک عفونت قارچی است که لایه ی بیرونی پوست در یک یا هر دو دست را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم آن شامل خارش و لکه های گرد در پشت دست ها و خشک و ضخیم شدن پوست کف دست است. برای درمان این عفونت قارچی از یک داروی ضد قارچ موضعی استفاده می شود.
قارچ کف دست ناشی از چیست؟
قارچ کف دست، نوعی عفونت است که لایه ی خارجی پوست یک یا هر دو دست را درگیر می کند. نام دیگر آن، کرم حلقوی است؛ این بدان معنا نیست که یک موجود زنده مانند کرم باعث ایجاد آن می شود، بلکه این نام از ظاهر بثوراتی که ممکن است بروز پیدا کند گرفته شده است. بثورات آن دارای الگوی حلقه ای یا دایره ای شکل هستند و عموماً لبه ای برجسته و پوسته پوسته دارند که مانند یک کرم به دور خود می پیچد. نام انواع مختلف کرم حلقوی به محل عفونت روی بدن اشاره دارد. این عفونت روی نقاط زیر اثر می گذارد:
- کف دست
- پشت دست
- چین پوستی بین انگشتان
عکس قارچ کف دست
علائم قارچ کف دست چیست؟
شایع ترین علائم قارچ کف دست، شامل لکه های گرد و خارش دار در پشت دست ها است. این لکه ها ممکن است در پوست های روشن تر، قرمز یا صورتی و در پوست های تیره تر به رنگ قهوه ای یا خاکستری به نظر برسند. حلقه های این عارضه ممکن است لبه های پوسته پوسته و برجسته ای داشته باشند.
همچنین، ممکن است پوست کف دست ضخیم شده و به طور کلی پوست به شدت خشک شود، ترک های عمیقی در کف دست به وجود آید و داخل این ترک ها پوسته های سفید وجود داشته باشد. کف دست ممکن است دچار خارش، درد و تورم نیز بشود.
علاوه بر این، احتمال دارد روی پوست اطراف انگشتان لکه هایی قرمز همراه با تاول و جوش ظاهر شود. عموماً این عفونت به ناخن های دست آسیب دیده نیز سرایت می کند.
البته تشخیص قطعی این عارضه بعد از مراجعه به دکتر قارچ پوستی و معاینات و آزمایشات لازم امکانپذیر است.
علت بروز قارچ کف دست چیست؟
قارچ ها در محیط های گرم و مرطوب و مناطق گرمسیری رشد می کنند. مکان هایی مانند اتاق رختکن و دوش های عمومی، محل رشد قارچ ها هستند. قارچ کف دست نیز نوعی عفونت قارچی است که به سادگی منتقل می شود. این عفونت از طریق تماس با افراد، حیوانات، خاک آلوده و همچنین استفاده از اشیا و لمس سطوحی که دارای قارچ هستند، منتقل خواهد شد. قارچ کف دست می تواند برای مدتی طولانی روی وسایل و سطوح آلوده زنده بماند.
بسیاری از افراد قبل از قارچ کف دست، به بیماری پای ورزشکار مبتلا می شوند. از آنجایی که قارچ بسیار قابل انتشار است، عفونت ممکن است پس از خاراندن پا نیز به دستان شخص منتقل شود.
عوامل خطر قارچ پوستی کف دست چیست؟
قارچ پوستی کف دست در محیط های مرطوب و گرم رشد و نمو می کند. شایع ترین عوامل خطر آن عبارتند از:
- زندگی در یک محیط گرمسیری.
- سفر به مناطق با هوای گرم و مرطوب.
- استفاده از دوش های عمومی، رختکن، استخرهای سرپوشیده و اماکن ورزشی.
- محل زندگی نزدیک دیگران مانند خوابگاه.
- انجام ورزش های تماسی مانند کشتی یا فوتبال.
- به اشتراک گذاشتن وسایل و موادی مانند لباس، حوله، روتختی، برس مو و وسایل ورزشی.
- ماساژورها، آرایشگران و سایر افرادی که با دیگران ارتباط نزدیک دارند.
- کارگران مزرعه، دامپزشکان و سایر افرادی که تماس نزدیک با حیوانات دارند.
- مکانیک خودرو، اپراتور ماشین آلات و افرادی که با مواد شیمیایی کار می کنند.
- افرادی که در بدو تولد جنسیت مرد به آن ها نسبت داده شده است.
- بیماری فشار خون بالا
- ضعف سیستم ایمنی به دلیل بیماری هایی مانند HIV/AIDS، سرطان و دیابت
- تصلب شرایین
- افراد مبتلا به چاقی
- تعریق بیش از حد (هیپرهیدروزیس).
قارچ پوستی دست چگونه منتقل می شود؟
قارچ کف دست بسیار مسری است. این بیماری در درجه ی اول از طریق یکی از سه روش زیر سرایت می کند.
1_ انسان
برقراری تماس مستقیم با فردی که به این عفونت مبتلا است، باعث انتقال آن می شود. فرد ناقل ممکن است علائمی هم نداشته باشد. برخی از زگیل‌های انگشت دست هم با برقراری تماس قابل انتقال هستند.
2_ حیوانات
قارچ کف دست ممکن است پس لمس یک حیوان مبتلا منتقل شود. حیوانات مختلفی می توانند باعث انتقال این عفونت شوند که شامل حیوانات خانگی مانند سگ و گربه (به خصوص بچه های آن ها) و دام هایی مانند گاو، اسب، خوک و بز است.
3_ اشیا
فومیت ها، اشیا یا موادی هستند که احتمال وجود عفونت در آن ها وجود دارد. قارچ کف دست می تواند از طریق تماس غیرمستقیم با فومیت ها و به اشتراک گذاشتن لباس ها، حوله و روتختی انتقال یابد. این قارچ همچنین می تواند روی سطوح سفت در محیط های مرطوبی مانند رختکن و دوش های عمومی زندگی کند.
قارچ کف دست چگونه درمان می شود؟
پزشک برای درمان قارچ پوستی کف دست، یک داروی ضد قارچ تجویز می کند. بیماران معمولاً می توانند عفونت خود را با یک داروی بدون نسخه در منزل خود درمان کنند. کرم ضد قارچ را بایستی یک یا دو بار در روز و به مدت ۶ هفته، به طور مستقیم روی ناحیه ی آلوده ی پوست قرار داد. داروهای ضد قارچ موضعی شامل میکونازول و کلاریمازول هستند که با از بین بردن عفونت قارچی یا جلوگیری از رشد آنها عمل می‌کنند.
معمولاً به بیماران توصیه می شود که دارو را روی پوست آسیب دیده و کمی فراتر از لبه بثورات بمالند تا از درمان همه قارچ‌ها اطمینان حاصل کنند و حتی در صورت بهبود علائم، برای جلوگیری از عود بیماری، دارو را برای مدت زمان توصیه شده ادامه دهند.
در صورتی که عفونت، ناخن ها یا ناحیه ی وسیعی از بدن را درگیر کند، پزشک ممکن است داروی ضد قارچ خوراکی شامل تربینافین و ایتراکونازول را تجویز کند.
این دارو ها قوی و موثر هستند، اما خطر عوارض جانبی و تداخلات احتمالی با سایر داروها را دارند، بنابراین تحت نظارت پزشک استفاده شوند.
همچنین در صورت داشتن موارد زیر نیز داروی خوراکی تجویز می شود:
- ضعف سیستم ایمنی
- مؤثر نبودن داروی ضد قارچ موضعی
- عفونت های مکرر
تمیز و خشک نگه داشتن ناحیه آسیب دیده نیز برای درمان موثر مهم است.
پیشنهاد دکتر نابت تاجمیر ریاحی : مقاله درمان قارچ پوستی کشاله ران
چگونه می توان خطر ابتلا به قارچ کف دست را کاهش داد؟
اقدامات زیادی برای پیشگیری از قارچ کف دست وجود دارد که عبارتند از:
- رعایت بهداشت: دست های خود را مرتب بشویید و سپس به طور کامل آن ها را خشک کنید. ناخن های خود را نیز کوتاه و تمیز نگه دارید.
- خودداری از خاراندن پا: احتمال انتقال عفونت قارچی به دست‌ها، در صورت خاراندن پا بیشتر خواهد بود.
- درمان سریع مشکل پای ورزشکار: در صورت ابتلا به بیماری پای ورزشکار، بایستی سریع و کامل آن را درمان کنید. به این ترتیب می توانید از منتقل شدن آن به سایر قسمت های بدن از جمله دست ها جلوگیری کنید.
- عدم استفاده از کرم های استروئیدی موضعی: کورتیکواستروئیدها می توانند به طور موقت به تسکین خارش کمک کنند اما عفونت قارچی را درمان نمی کنند و ممکن است تشخیص درست را نیز به تآخیر بیندازند.
- به اشتراک نگذاشتن وسایل شخصی: لباس، حوله، روتختی یا سایر مواردی که ممکن است محل رشد قارچ باشد را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- احتیاط کردن هنگام تماس با حیوانات: پس از نوازش، بازی یا تماس با حیوانات خانگی و سایر حیوانات دست های خود را بشویید. اگر فکر می کنید ممکن است حیوان خانگی شما به عفونت قارچی مبتلا باشد، او را نزد دامپزشک ببرید.
- مراقب بودن ورزشکاران: اگر در ورزش های تماسی فعالیت می کنید، بلافاصله پس از تمرین، مسابقات و بازی های خود دوش بگیرید، وسایل ورزشی شخصی را با دیگران به اشتراک نگذارید و لباس و وسایل خود را تمیز نگه دارید.
- استفاده از انواع پودرها یا کرم های ضد قارچ : اگر در معرض خطر عفونت های قارچی هستید، به عنوان مثال، اگر به باشگاه های ورزشی یا استخرهای عمومی مراجعه می کنید، از پودرها یا کرم های ضد قارچ استفاده کنید. این محصولات می توانند محیطی را روی پوست شما ایجاد کنند که احتمال زنده ماندن قارچ ها در آن کمتر باشد.
- دست های خود را مرطوب کنید : تا از ایجاد ترک و شکاف در پوست جلوگیری کنید که می تواند باعث ورود قارچ ها شود. مرطوب کننده خیلی سنگین یا چرب نباشد، زیرا رطوبت بیش از حد می‌تواند باعث رشد قارچ شود.
- رژیم غذایی متعادل و استراحت کافی : با یک رژیم غذایی متعادل و استراحت کافی سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارید، زیرا یک سیستم ایمنی سالم می تواند به طور موثرتری با عفونت های قارچی مبارزه کند.
دکتر تاجمیر ریاحی، متخصص پوست و مو
