بروز یک برآمدگی جوش مانند بر روی دست می تواند از نظر زیبایی برای برخی افراد ناراحت کننده باشد. این برآمدگی‌های شبیه جوش از عوامل مختلفی از جمله اگزما، زگیل و… ناشی شود. در ادامه، علت جوش روی دست و همچنین روش های خانگی برای درمان آن را بررسی خواهیم کرد.
جوش روی دست نشانه چیست؟
جوش (آکنه) هنگامی به وجود می آید که یک غده تولید کننده چربی مسدود و ملتهب شود. این ضایعات کوچک، متورم و قرمز رنگ هستند. سر برخی از جوش ها سفید بوده که بیانگر وجود چرک و عفونت می باشد. آکنه ها اغلب بر روی صورت، قفسه سینه و کمر پدیدار می شوند.
از آنجایی که پوست دست فاقد غدد چربی است، آکنه در این ناحیه بروز نمی دهد. با این حال، امکان دارد انواع دیگری از ضایعات پوستی بر روی دست بروز داده و مشابه با جوش باشند. جوش روی دست ممکن است نشانه اگزما، کیست، زگیل و پینه یا میخچه انگشت دست باشد. در این مطلب رایج ترین عوامل بروز برآمدگی های جوش مانند بر روی دست به همراه درمان آن ها و زمان مراجعه به پزشک بیان شده است.
علت جوش روی دست چیست؟
علت جوش روی دست یا عوامل احتمالی به وجود آمدن ضایعات جوش مانند روی دست شامل موارد زیر هستند:
۱. درماتیت آتوپیک (اگزما)
درماتیت آتوپیک یا همان اگزما یک بیماری پوستی رایج است. اگزما ۱۵ تا ۲۰ درصد کودکان و ۱ تا ۳ درصد افراد بالغ را در سطح جهان به خود مبتلا کرده است. درماتیت آتوپیک می تواند برآمدگی هایی کوچک، قرمز و خارش دار را بر روی دست ها، صورت و دیگر نواحی پوست به وجود آورد و علاوه بر جوش دست باعث علت خارش بدن باشد.
خارش این برآمدگی ها می تواند به قدری شدید شود که خواب شبانه فرد را مختل کند که اصطلاحاً خارش شبانه بدن نامیده می‌شود. با اینکه خاراندن این نواحی احساس تسکین موقتی را به همراه دارد اما احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می دهد.
۲. مو برگشتگی یا فولیکولیت
برخی افراد موهای دست خود را کنده یا می تراشند که این کار می‌تواند سبب رشد مو در زیر پوست یا همان مو برگشتگی شود. موهای زیرپوستی پس از کنده یا تراشیده شدن با زاویه‌ای رشد می‌کنند که سبب بازگشت آنها به درون بافت می‌شود. این پدیده می‌تواند سبب تشکیل برآمدگی، قرمزی و تورم در ناحیه مبتلا شود. همچنین احتمال بروز و عفونت در فولیکول موی زیر پوستی نیز وجود دارد. این عفونت با نام فولیکولیت شناخته شده و توانایی انتشار دارد.
۳. کیست گانگلیون
کیست گانگلیون یک برآمدگی خوش خیم و غیر سرطانی است. این کیست ها می توانند بر روی مفاصل دست، مچ یا انگشت پدیدار شوند. همچنین، اغلب ظاهری گرد یا بیضوی داشته و امکان دارد حاوی ماده ای ژله مانند باشند. کیست های گانگلیون مخصوصا در هنگام فشردن یک عصب می توانند دردناک باشند. علاوه بر این موارد، این کیست ها توانایی ایجاد اختلال در حرکت مفصل را نیز دارند.
پیشنهاد مطالعه: شکل ظاهری قارچ پوستی
۴. نیش حشرات
چندین نوع از جای نیش حشرات می تواند به بروز یک برآمدگی قرمز بر روی پوست منجر شود. یک نوع از این نیش ها، نیش مورچه آتشین است. نیش این مورچه سبب تشکیل یک پوستول بر روی پوست می شود. پوستول ها شبیه به جوش های آکنه ای بوده و حاوی چرکی زرد رنگ هستند. به گفته بیمارستان کودکان شهر سیاتل آمریکا، نزدیک به ۹۶ درصد این پوستول ها ظرف ۲۴ ساعت پس از نیش خوردگی به وجود می آیند. پوستول ها نسبتا خارش دار بوده و می توانند تا ۷ روز دوام داشته باشند.
۵. زگیل
زگیل های رایج، زائده های پوستی کوچکی هستند که به صورت مکرر بر روی دست ها و انگشتان بروز می دهند. زگیل ها به رنگ پوست بوده و برآمدگی آن ها یکسان و صاف نیست. همچنین، امکان دارد عروق خونی مسدود شده‌ای نیز در آنها وجود داشته باشد که به صورت نقطه هایی سیاه رنگ دیده می شوند. این عروق در اثر تشکیل لخته خون مسدود می شوند.
افراد هنگامی به زگیل مبتلا می شوند که در تماس با برخی انواع ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV قرار می گیرند. زگیل های رایج معمولا عامل نگرانی نبوده و بدون نیاز به درمان از بین می روند. البته، در برخی شرایط ممکن است برطرف شدن آن ها بیش از ۲ سال طول بکشد.
جوش های ریز روی دست با خارش
چه بیماری هایی باعث دانه های ریز روی پوست دست می شوند؟ بیماری هایی که ممکن است باعث ایجاد جوش های ریز روی دست همراه با خارش شوند، عبارتند از زونا، آبله مرغان، کراتوز پیلاریس، درماتیت تماسی و گال. هر کدام از این بیماری ها علاوه بر جوش های قرمز و خارش علائم دیگری نیز دارند که آنها را از هم متمایز می کند. ممکن است برای تشخیص دقیق، نیاز باشد با یک پزشک مشورت کنید تا علت علائم شما مشخص شود.
پیشنهاد مطالعه: علت جوش کف سر چیست؟
جوش های ریز آبدار روی دست
دیسیدروزیس یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد جوش های کوچک و آبدار بر رو و کف دست ها و کناره های انگشتان می شود. تاول هایی که در دیسیدروز ایجاد می شوند معمولاً حدود سه هفته طول می کشند و باعث خارش شدید می شوند. پس از خشک شدن تاول های دیسیدروزیس، پوست شما ممکن است پوسته پوسته به نظر برسد.
درمان دیسیدروزیس اغلب شامل کرم ها یا پمادهایی است که روی پوست آسیب دیده مالیده می شود. در موارد شدید، پزشک ممکن است قرص های کورتیکواستروئیدی مانند پردنیزون یا تزریق را پیشنهاد کند. دیسیدروزیس را اگزمای دیسیدروتیک و پومفولیکس نیز می نامند.
پیشنهاد مطالعه:درمان اسکار آکنه
درمان خانگی جوش های ریز روی دست
جوش های ریز روی دست اگر ناشی از اگزما باشند، روش های خانگی زیر می توانند به کاهش علائم کمک کنند:
- به طور مرتب پوست دستتان را مرطوب کنید
- دست خود را در آب گرم (نه داغ) حاوی بلغور جو دوسر کلوئیدی یا جوش شیرین نگه دارید
- برای جلوگیری از خراشیدن پوست دستتان، بانداژ را روی آن ناحیه ببندید
- از محصولات مراقبت از پوست ملایم و بدون بو استفاده کنید
- از طریق یوگا، مدیتیشن، یا سایر تکنیک های آرامش بخش، استرس و اضطراب را مدیریت کنید
پیشگیری از جوش دست
در پایین نکاتی درباره سبک زندگی آورده شده که خطر جوش زدن روی دست، ایجاد زگیل و ضایعات پوستی مشابه روی دست را کاهش می دهند:
- از پماد ها و روغن های مرطوب کننده دست استفاده کنید.
- جهت پیشگیری از بروز آکنه و اگزما تکنیک های مدیریت استرس را تمرین کنید.
- جهت محافظت از ساییدگی دست‌ها، دستکش‌های پد دار بپوشید.
- جهت پیشگیری از بروز فولوکولیت، تکنیک های مناسب تراشیدن مو را به کار بگیرید.
درمان جوش روی دست
در این مطلب، انواع درمان جوش دست را برای شما توضیح خواهیم داد.
۱. درمان‌های موضعی خانگی
مؤثرترین روش برای مدیریت جوش‌های روی دست و بازو، استفاده مداوم از ترکیبات موضعی است که به شل شدن و ریزش سلول‌های مرده کمک می‌کنند. این ترکیبات باید جزئی از روتین روزانه شما باشند:
لایه‌برداری شیمیایی با اسیدها (Exfoliation):
اسیدها بهترین راه برای شکستن شاخه‌های کراتین و جلوگیری از تجمع آن هستند. استفاده از محصولات حاوی این مواد به صورت روزانه یا یک روز در میان توصیه می‌شود:
لاکتیک اسید (Lactic Acid) و گلیکولیک اسید (Glycolic Acid): این ترکیبات که از خانواده آلفا هیدروکسی اسیدها (AHAs) هستند، کراتین انباشته شده را به آرامی حل کرده و به نرم شدن بافت پوست کمک می‌کنند. لوسیون‌های بدن حاوی این اسیدها باید بلافاصله پس از استحمام استفاده شوند.
سالیسیلیک اسید (Salicylic Acid): این ترکیب از نوع بتا هیدروکسی اسید (BHA) است و خاصیت نفوذپذیری بالاتری در فولیکول‌های مو دارد، بنابراین برای باز کردن منافذ و کاهش التهاب بسیار مؤثر است.
مرطوب‌سازی شدید با مواد کراتولیتیک (Moisturization):
پس از لایه‌برداری، پوست مستعد خشکی است و خشکی کراتوز پیلاریس را تشدید می‌کند. لازم است بلافاصله از مرطوب‌کننده‌های قوی استفاده کنید که حاوی ترکیبات نرم‌کننده کراتین باشند:
اوره (Urea): اوره یک عامل کراتولیتیک بسیار قوی است که هم به نرم شدن و لایه‌برداری ملایم کمک می‌کند و هم یک مرطوب‌کننده عالی محسوب می‌شود. استفاده از لوسیون‌های حاوی اوره با غلظت بالای ۱۰ درصد برای درمان خشکی و جوش‌های بازو بسیار توصیه می‌شود.
سرامیدها و هیالورونیک اسید: این مواد به ترمیم سد دفاعی پوست کمک می‌کنند و رطوبت را در خود نگه می‌دارند تا پوست کمتر تحریک شود.
۲. درمان‌های تجویزی و تخصصی برای موارد مقاوم
اگر جوش‌های ریز روی دست شدید باشند یا به درمان‌های بدون نسخه پاسخ ندهند، مشورت با متخصص پوست برای دریافت نسخه‌های قوی‌تر ضروری است:
رتینوئیدهای موضعی (Topical Retinoids):
توضیحات کامل: کرم‌ها و ژل‌های حاوی مشتقات ویتامین A (مانند آداپالن یا ترتینوئین) با تنظیم فرآیند ریزش سلول‌ها، از مسدود شدن فولیکول‌های مو جلوگیری می‌کنند. رتینوئیدها برای کراتوز پیلاریس مقاوم و همچنین آکنه بدن بسیار مؤثر هستند. مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک و با دوز کم شروع شود تا پوست به آن عادت کند.
کورتیزون و درمان قرمزی (Corticosteroids):
توضیحات کامل: در مواردی که قرمزی و التهاب جوش‌های ریز روی دست بسیار شدید و آزاردهنده باشد، متخصص ممکن است برای مدت کوتاهی کرم‌های ضعیف کورتیکواستروئیدی را تجویز کند تا التهاب و خارش شدید را کاهش دهد. این درمان‌ها به دلیل عوارض احتمالی، نباید به صورت طولانی‌مدت استفاده شوند.
۳. اقدامات کلینیکی و لیزر درمانی
برای تسریع روند درمان یا برای مقابله با قرمزی‌های ماندگار، روش‌های کلینیکی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند:
لایه‌برداری شیمیایی قوی (Chemical Peels): لایه‌برداری‌های عمیق‌تر با غلظت بالای اسیدها (مانند گلیکولیک یا تری‌کلرواستیک اسید) که در مطب پزشک انجام می‌شوند، به طور مؤثر شاخه‌های کراتینی را از بین برده و پوست را صاف می‌کنند.
لیزر درمانی برای قرمزی (Vascular Laser): اگر پس از برطرف شدن برآمدگی‌ها، لکه‌های قرمز یا قهوه‌ای به جا مانده باشد، لیزرهای عروقی (مانند پالس دای لیزر) می‌توانند برای هدف قرار دادن و کاهش قرمزی و التهاب مزمن در ناحیه بازو استفاده شوند.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی، فوق تخصص پوست و مو در تهران