درماتیت سبوره یا اگزمای سبوره یک بیماری التهابی پوست است که در آن پوست قرمز، فلس مانند و مبتلا به خارش می شود. این بیماری اغلب نواحی پوستی چرب تر و دارای غدد سباسه را تحت تاثیر قرار می دهد. صورت، پوست سر و مرکز قفسه سینه از جمله این نواحی هستند. در این مقاله در مورد علل، علائم، روش‌های درمان و قویترین دارو برای درمان درماتیت سبورئیک صحبت می‌کنیم و در آخر به سوالات رایج شما در مورد این بیماری پاسخ می دهیم:
علت به وجود آمدن درماتیت سبوره
علت بروز درماتیت سبورئیک می تواند پیچیده بوده و یک یا چند عامل در بر هم زدن تعادل بدن نقش داشته باشند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زمینه وراثتی ابتلا به مشکلات التهابی
- شرایط زندگی همچون استرس، رژیم غذایی، بیماری روانی و وضعیت نامطلوب سلامتی
- محرک های محیطی همچون محرک های پوستی، آب و هوای گرم یا خشک و دارو ها
- رشد بیش از حد یک قارچ رایج به نام مالاسزیا که توانایی برانگیختن پاسخ التهابی را دارد
علائم درماتیت سبوره ای
این عارضه در نوزادان، کودکان و بزرگسالان علائم گوناگونی ایجاد می‌کند که در ادامه به آن ها می‌پردازیم:
نشانه‌های درماتیت سبوره در نوزادان
نوزادان اغلب به نوعی کوتاه مدت از درماتیت سبوره در ناحیه پوست سر دچار می شوند که با نام کلاه گهواره نیز شناخته می شود. این اختلال سبب بروز نواحی چرب، قهوه ای مایل به زرد و فلس مانند در پوست سر می شود. درماتیت سبورئیک گاهی اوقات می تواند دیگر نواحی بدن نوزاد همچون صورت، پشت گوش ها و داخل چین های پوستی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در این نواحی، پوست مبتلا معمولا خشک تر بوده و پوسته ها نسبت به پوسته های سر سفید تر هستند.
این ضایعات می توانند در ناحیه پوشک نوزاد نیز بروز دهند. خارش ها در نوزادان معمولا خفیف بوده و به ندرت او را آزار می دهد. کلاه گهواره معمولا پس از ۴ ماهگی بهبود یافته اما ممکن است تا ۱ سال نیز پایدار بماند. ابتلای نوزاد به کلاه گهواره الزاما نیازمند مراجعه به پزشک نیست.
متخصصان سلامت و مراکز بهداشت توصیه هایی جهت مقابله با آن به مادران ارائه خواهند داد. البته، در صورتی که ضایعات به دیگر نواحی بدن انتشار یافته یا به نظر به درمان های معمول پاسخگو نیستند، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
علائم درماتیت سبورئیک در کودکان و نوجوانان و بزرگسالان
درماتیت سبوره سبب بروز نواحی قرمز و فلس مانند بر روی پوست می شود. ناحیه مبتلا می تواند دردناک و مبتلا به خارش باشد. موارد زیر رایج ترین نواحی ابتلا به این بیماری هستند:
– پوست سر: علائم از پوسته ریزی خفیف (شوره) تا راش های شدید تر و خارش دار را در بر می گیرند.
– صورت: اغلب نواحی بین ابرو ها، روی گونه ها و درون چین های اطراف بینی درگیر می شوند. این بیماری می تواند پلک ها را نیز تحت تاثیر قرار داده و سبب قرمزی، تورم و پوسته ریزی در آن ها شود. این وضعیت با نام بلفاریت شناخته می شود.
– گوش ها: پوست داخل، بیرون و اطراف گوش ها ملتهب می شود.
ناحیه بالای قفسه سینه و کمر و همچنین بین تیغه های شانه نیز ممکن است به قرمزی و پوسته ریزی ملایم دچار شوند.
– چین های پوستی: چین های پوستی نواحی هستند که اغلب مرطوب بوده و شامل زیر بغل، زیر سینه ها و کشاله ران می شوند. پوست این نواحی می تواند صورتی، براق و شکننده شود.
عکس درماتیت سبورئیک
درمان درماتیت سبورئیک
در حال حاضر هیچ روشی برای درمان قطعی درماتیت سبورئیک صورت وجود ندارد اما روش های فعلی می توانند وضعیت بیماری را بهبود بخشیده و علائم را به طور موقت برطرف کنند. باید در نظر داشت که علائم همزمان با قطع درمان شروع به بازگشت می کنند. هدف این درمان ها کاهش التهاب و مقدار مالاسزیای موجود بر پوست است.
✔ درمان درماتیت سبوره در پوست سر
در صوت ابتلا به درماتیت سبورئیک بر پوست سر، پزشک یا داروساز معمولا موارد زیر را پیشنهاد می دهند:
بهترین شامپو برای درماتیت سبوره
شامپو های دارویی ضد شوره که حاوی عناصری همچون کتوکونازول، سلنیوم، قطران زغال سنگ، پیریتیون روی یا سالیسیلیک اسید هستند. این محصولات را می توان بدون نیاز به نسخه از دارو خانه ها خریداری کرد.
ژل و لوسیون درماتیت سبورئیک کورتیکوستروئیدی
این محصولات در موارد شدید التهاب، خارش و پوسته ریزی پیشنهاد می شوند. محصولات یاد شده باید تنها برای مدت کوتاهی مصرف شوند. البته، در هر زمان باید از دستور پزشک پیروی شود. اگر درماتیت به طور مرتب بازگشت کند، پزشک استفاده از پماد ها یا شامپو های ضد قارچ را به صورت یک بار در هر ۱ تا ۲ هفته پیشنهاد می دهد. اگر کلاه گهواره به صورت خود به خودی برطرف نشود، استفاده از شامپوی دارویی توصیه می شود.
✔ درمان قطعی درماتیت سبوره صورت و بدن
پزشک می تواند درمان های زیر را برای درماتیت سبوره بر صورت و بدن تجویز کند:
پماد ضد قارچ حاوی کتوکونازول یا دیگر عناصر ضد قارچ
بهبود علائم نیازمند حداکثر ۴ هفته استفاده روزانه از این محصولات است. همچنین، ممکن است شامپوی ضد قارچ به عنوان یک بدن شوی پیشنهاد شود.
پماد کورتیکوستروئید جهت کاهش التهاب
امکان دارد این پماد ها به همراه یک داروی ضد قارچ به مدت ۱ تا ۲ هفته تجویز شوند.
مهار کننده های موضعی کلسی نورین
این موارد شامل روغن تاکرولیموس و پماد پیمکرولیموس می شوند. در صورت نیاز به درمان طولانی مدت التهاب و اجتناب از نازکی پوستی ناشی از کورتیکوستروئید ها، مصرف این دارو ها به بیمار توصیه شود.
درمان درماتیت سبورئیک با لیزر
در مان لیزری برای درماتیت سبورئیک توسط برخی منابع تایید شده است. نوع لیزری که برای این بیماری به کار می رود، IPL است. این لیزر که محدوده طول موج وسیعی دارد، برای درمان درماتیت سبوره روی صورت، مخصوصا زمانی که این بیماری با روزاسه همراه باشد، مفید است. لیزر درمانی بیماری درماتیت سبورئیک ۳ تا ۶ جلسه انجام می شود.
قویترین دارو برای درمان درماتیت سبورئیک چیست؟
گزینه های درمانی دارویی برای درماتیت سبورئیک شامل داروهای ضد قارچی (سولفید سلنیوم، پیریتیون روی، عوامل آزول، سدیم سولفاستامید و تربینافین موضعی) است که کلونیزاسیون توسط مخمرهای لیپوفیل و عوامل ضد التهابی (استروئیدهای موضعی) را کاهش می‌دهد.
قویترین دارو برای درمان درماتیت سبورئیک عبارتند از هیدروکورتیزون قوی، فلوسینولون، کلوبتازول و دسوناید که کورتیکواستروئیدهایی هستند که به صورت موضعی بر روی پوست سر یا سایر مناطق آسیب دیده استفاده می شوند.
در دسته داروهای خوراکی، اسپورانوکس یا ایتراکونازول یک داروی قوی است که برای درمان درماتیت سبورئیک شدید تجویز می شود.
✔ درمان خانگی درماتیت سبوره
موارد اندکی بیان دارند که مصرف خوراکی یا موضعی موارد زیر تاثیر چشم گیری در وضعیت ضایعات درماتیت سبوره داشته است:
✅ روغن نارگیل
✅ سرکه سیب
✅ روغن درخت چای
✅ بیوتین
از سوی دیگر، هیدروکورتیزون ۱ درصد نیز به طرز قابل توجهی در رفع علائم درماتیت سبورئیک مفید است. این دارو غیر تجویزی بوده و قیمت چندانی ندارد.
سوالات متداول درباره ی بیماری درماتیت سبوره
چگونه باید از شامپوی ضد قارچ استفاده کرد؟
شامپو های ضد قارچ به همان شیوه شامپو های رایج استفاده شده اما باید مدت بیشتری بر روی سر بمانند. شامپو های ضد قارچ حاوی عناصر ضد قارچی همچون کتوکونازول، سلنیوم سولفید یا پیریتیون روی هستند. این شامپو ها قبل از شستشو باید به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه بر روی سر باقی بمانند. پس از شستن سر در صورت تمایل می توان از شامپو های رایج استفاده کرد. شامپو های ضد قارچ باید به مدت ۴ هفته و در هر هفته ۲ بار استفاده شوند.
آیا در صورت وجود درماتیت سبورئیک بر پوست صورت می توان از محصولات مرطوب کننده یا آرایشی استفاده کرد؟
بله، در صورت تمایل می توان از محصولات آرایشی یا آب رسان بر نواحی مبتلا استفاده کرد. با این حال، باید در نظر داشت که آرایش می تواند سبب تحریک بیشتر پوست شود. در صورت امکان، بهتر است محصولاتی خریداری شوند که مناسب پوست های حساس بوده و عاری از الکل و دیگر مواد حساسیت زا هستند. برخی افراد مرطوب کننده های غیر چرب و صابون های آب رسان را در تسکین علائم خود مفید می یابند.
آیا درماتیت سبوره در پوست سر سبب ریزش مو می شود؟
درماتیت سبورئیک سبب ریزش مو نشده اما می تواند پوست را چرب، فلس مانند و ملتهب کند. در موارد خفیف، سر احساس خارش داشته و شوره های خفیفی مشاهده می شوند. در موارد شدید تر، پوست سر قرمز و مرطوب شده و حتی در صورت خراش دچار خونریزی می شود. با این حال، ریزش مو در اثر درماتیت سبوره پوست سر به وجود نمی آید.
در آخر باید بگوییم که اغلب پزشکان عمومی، متخصصان اطفال، داخلی و خانواده توانایی تشخیص و درمان درماتیت سبوره را دارند. البته، گاهی اوقات، ارجاع بیمار به متخصص پوست الزامی است.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
