دمل یا کورک پوستی به عفونت رایج و دردناک فولیکول مو و پوست اطراف آن گفته می شود. دمل چرکی به صورت برآمدگی هایی قرمز رنگ به وجود آمده و سپس با هجوم گلبول های سفید خون جهت مقابله با عفونت از چرک پر می شود. با مراقبت خانگی مناسب اغلب می توان دمل های انفرادی و جوش کورک را برطرف کرد. این موارد با عنوان آبسه پوستی نیز شناخته می شوند. در این مقاله به معرفی انواع کورک و روش های درمانی از جمله تخلیه دمل می پردازیم.
کورک چیست؟
کورک یا دُمل یک توده قرمز، دردناک و روی پوست است که در محل فولیکول موی عفونی ایجاد می شود. به آنها فورونکل نیز گفته می شود.این نوع جوش‌ها معمولاً در مناطقی از پوست که ترکیبی از مو، عرق و اصطکاک وجود دارد، مانند گردن، صورت یا ران‌ها ایجاد می‌شود.
با گذشت زمان، چرک در داخل دمل ایجاد می شده و بزرگتر و دردناک تر می شود. در بیشتر موارد، یک جوش در نهایت می ترکد و چرک تخلیه می شود. این پروسه ممکن است از دو روز تا سه هفته طول بکشد.
علائم کورک پوستی
کورک ها معمولا اندازه ای همچون یک نخود داشته اما می توانند تا به بزرگی یک توپ گلف رشد کنند. علائم این ضایعات پوستی شامل موارد زیر می شوند:
- تورم، قرمزی و درد
- مرکز (نوک) زرد یا سفید رنگ
- خروج ترشحات و دلمه بستن
همچنین امکان تجربه مواردی از قبیل احساس بیماری، خستگی یا تب نیز وجود دارد که در این مواقع باید به پزشک مراجعه شود.
علت ایجاد دمل چیست؟
اغلب دمل‌ها توسط باکتری استافیلوکوکوس اورئوس به وجود آمده که بسیاری از افراد سالم بدون داشتن هر گونه مشکل آن را بر پوست بدن یا درون بینی دارند. هنگامی که یک برش یا خراش بر روی پوست ایجاد می‌شود، باکتری به درون فولیکول مو راه یافته و عفونت ایجاد می‌کند. دیگر دمل‌ها همچون موارد مرتبط با آکنه در اثر عفونی شدن منافذ مسدود شده به وجود می‌آیند.
کورک کجا ایجاد می‌شود؟
دمل‌ها با این که می‌توانند در هر جایی از بدن پدیدار شوند اما اغلب بر روی صورت، گردن، زیر بغل، شانه ها، کمر و باسن بروز می دهند. نواحی پر مو، مرطوب یا پر اصطکاک بدن نواحی رایج بروز این نوع دمل ها هستند. ناحیه داخلی ران ها مثال خوبی از این موارد است. دمل ها همچنین می توانند در نزدیکی گوش یا بینی نیز تشکیل شوند. زمانی که در این جوش ها چرک تولید شود، به آن دمل چرکی می گویند. درد معمولا با تجمع بیشتر چرک در زیر پوست بیشتر شده و با تخلیه شدن محتویات دمل تسکین می یابد.
عکس دمل نرسیده و دمل چرکی
برای تشخیص بهتر شما عزیزان چندین عکس دمل نرسیده و دمل چرکی و جوش کودک آورده ایم. با این وجود برای تشخیص بهتر میزان عفونت به پزشک مراجعه کنید و آزمایشات مربوطه را انجام دهید.
پیشنهاد مطالعه: شکل ظاهری قارچ پوستی
آیا دمل‌ها مسری هستند؟
نه کاملا. با این حال باکتری‌های عامل دمل‌ها از طریق تماس پوستی مستقیم و اشیا آلوده می توانند به آسانی به دیگران منتقل شوند. این باکتری تا زمانی که از طریق یک برش وارد پوست نشده، معمولا مضر نیست.
جهت اجتناب از انتشار باکتری استافیلوکوکوس باید در طول مدت ابتلا به دمل، از به اشتراک گذاشتن حوله ها، ملحفه ها، لباس ها یا محافظ های ورزشی خود با دیگران خودداری کرد. افراد باید از لمس دمل خودداری کرده و آن را پوشیده نگه دارند. شستشوی مرتب دست ها نیز می تواند به پیشگیری از انتشار باکتری کمک کند.
هشدار زود هنگام: فولیکولیت
فولیکولیت یک التهاب یا عفونت فولیکول مو است که می تواند به یک دمل تبدیل شود. در این موارد، برخی مواقع دمل های کوچک سر سفید در اطراف تار های انفرادی مو یافت شده که با پوستی قرمز در اطراف احاطه شده اند.
فولیکولیت می تواند ناراحت کننده، حساس به لمس و دچار خارش باشد اما معمولا به دردناکی یا عمیق بودن یک دمل نیست. تراشیدن مو ها یا مالش ناشی از لباس های تنگ می تواند شرایط ورود به زیر پوست را برای باکتری استافیلوکوکوس فراهم کند. این باکتری رایج ترین عامل بروز فولیکولیت و دمل است.
آیا کورک خطرناک است؟
کورک به تنهایی خطرناک نیست و معمولا بعد از مدتی با مصرف دارو و مراجعه به پزشک برطرف می‌شود. اما در صورتیکه عفونت آن رفع نشد و به عارضه دیگری مشکوک شدید، حتما برای بررسی علت به پزشک مراجعه کنیدو چون برخی بیماری‌ها مثل کیست مویی گاهی با کورک اشتباه گرفته می‌شوند و در صورت عدم درمان به موقع، عفونت آنها پیشرفت خواهد کرد.
انواع کورک
در ادامه به بررسی انواع کورک می‌پردازیم:
– کفگیرک
هنگامی که چندین دمل نزدیک به یکدیگر قرار داشته و در زیر پوست به هم وصل شوند کفگیرک به وجود می آید. این ضایعات پوستی با این که معمولا بر روی کمر و گردن یافت می شوند اما در هر جایی از بدن می توانند بروز دهند. مردان در مقایسه با زنان بیشتر به دمل های کفگیرک دچار می شوند. کفگیرک ها نسبت به یک دمل در عمق بیشتری از پوست جای گرفته و مدت زمان بیشتری برای التیام یافتن نیاز دارند.
– جوش کورک
هنگامی که یک فولیکول مو با چربی و سلول های پوستی مرده مسدود می شود محلی برای رشد و تکثیر باکتری ها و یک نوع آبسه پوستی ایجاد می کند که به آن جوش کیستی می گویند. آکنه کیستی نسبت به آکنه های معمولی در عمق پایین تری جای گرفته و کیست هایی سفت و دردناک را تشکیل می دهد. این آکنه ها معمولا در سال های نوجوانی دیده شده و بیشترین شیوع را در صورت و شانه ها دارند.
– زیر بغل و کشاله ران
هنگامی که توده ها آبسه های پر از چرک به صورت متداول در این نواحی از بدن بروز دهند، امکان دارد فرد به بیماری مزمنی به نام هیدرآدنیت عفونی مبتلا باشد. این عفونت در غدد عرق و فولیکول هایی مویی به وجود می آید که مسدود شده اند. موارد خفیف این عفونت با مراقبت و درمان خانگی رفع می شوند. برخی دارو ها و درمان ها برای موارد شدید و عود کننده هیدرآدنیت عفونی وجود دارند.
– آبسه پیلونیدال
هنگامی که یک دمل درست در بالای چین باسن به وجود می آید، امکان دارد یک آبسه پیلونیدال باشد. از جمله عوامل موثر در بروز این کیست می توان به مو های زیر پوستی، تحریک پوستی، فشار و نشستن به مدت طولانی اشاره کرد. در صورتی که یک کیست ملتهب و عفونی شود به یک آبسه تبدیل می شود. برخی کودکان با گودی پیلونیدال متولد می شوند که عفونت می تواند در آن جا شروع شود. علائم عفونت نیازمند مراقبت پزشک هستند.
– گل مژه
در مقاله علت ورم ناگهانی زیر چشم چپ به تفصیل توضیح داده ایم که گل مژه دملی است که توسط باکتری استافیلوکوکوس بر روی لبه پلک چشم ایجاد می شود و می تواند موجب تورم اطراف چشم شود. این برآمدگی در یک فولیکول از مژه ایجاد شده می تواند قرمز، گرم، متورم و ناراحت کننده باشد. گل مژه گاهی اوقات با شالازیون اشتباه گرفته می شود. گل مژه یک برآمدگی بر روی پلک چشم در اثر عفونت است اما شالازیون معمولا بدون درد بوده و در اثر انسداد یک غده چربی ایجاد می شود.
درمان خانگی کورک و دمل چرکی
افراد می توانند با مراقبت های خانگی از بسیاری از دمل های چرکی و جوش‌های کورک رهایی یابند. جهت کمک به باز و تخلیه شدن دمل می توان چندین بار در روز بر روی آن کمپرس گرم و مرطوب قرار داد. پس از شروع به تخلیه شدن، باید آن را تمیز نگه داشته و به استفاده از کمپرس گرم ادامه داد. در هر بار باید از یک کمپرس تمیز استفاده شود. به صورت متداول، بانداژ دمل را تعویض کرده و دست های خود را شستشو دهید. در برابر وسوسه ترکاندن یا فشردن دمل مقاومت کنید زیرا این کار می تواند سبب تشدید عفونت شود.
آیا برای درمان کورک نیاز به متخصص پوست هست؟
در صورتی که دمل پس از یک هفته مراقبت خانگی برطرف نشود باید با پزشک خود تماس گرفت. دیگر دلایل تماس با پزشک می توانند نمونه های زیر باشند:
یک دمل بر روی صورت یا ستون فقرات
یک دمل بسیار بزرگ یا دردناک
یک دمل که پس از درمان باز پدیدار می شود
تخلیه کورک توسط پزشک یا در خانه؟
اگر مایع درون دمل به صورت خود به خود تخلیه نشود، پزشک نوک دمل را با یک سوزن استریل سوراخ کرده تا از تخلیه کامل آن اطمینان یابد. این عفونت‌های عمیق به تخلیه شدن خود ادامه می‌دهند که به همین دلیل با گاز استریل پوشانده می‌شوند. گاهی اوقات، داروهای آنتی بیوتیک و استروئید نیز با هدف بهبود التیام به پوست تزریق می‌شوند.
درمان دمل‌های عود کننده
در برخی افراد، دمل ها مشکلاتی عود کننده هستند. علاوه بر درمان استاندارد، امکان دارد پزشک جهت کاهش یا از بین بردن باکتری استافیلوکوکوس در سر تا سر بدن تلاش کند. این اقدام می تواند شامل یک یا تمامی موارد زیر باشد:
- شستن نواحی مبتلا با صابون های ضد عفونی کننده مخصوص
- استفاده از پماد های آنتی بیوتیک در داخل بینی
- در صورت نیاز، مصرف ۱ تا ۲ ماه دارو های آنتی بیوتیک خوراکی
عوارض دمل‌ها
اغلب دمل ها با درمان های خانگی یا یک جلسه مراجعه به پزشک درمان می شوند. زخم های صورت به دلیل نزدیکی به چشم ها و مغز ممکن است نیازمند مصرف دارو های آنتی بیوتیک باشند. در موارد نادر، باکتری استافیلوکوکوس دمل یا کفگیرک به جریان خون وارد شده و سلامت قلب و دیگر اندام های داخلی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
پیشنهاد مطالعه: معجزه جوانسازی پوست با ژل پروفایلو
راهی برای پیشگیری از کورک وجود دارد؟
گاهی با رعایت برخی نکات می‌توان از کورک پیشگیری کرد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
– هر گونه بریدگی، زخم یا چرا را تمیز کنید – حتی آنهایی که کوچک هستند
– پوست خود را به طور منظم با استفاده از یک صابون ضد باکتری ملایم بشویید
– لباس‌ها و ملحفه‌ها را مرتب بشویید
– از تماس با سطوح آلوده پرهیز کنید
– در صورتیکه دست شما با جوش‌های چرکی‌تان تماس داشت، حتما دستتان را قبل از تماس با سایر نواحی بشویید
– خوب بخورید و به طور منظم ورزش کنید تا سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید
دکتر نابت تاجمیر ریاحی، فوق تخصص پوست و مو
