بیش فعالی غدد چربی پوست و تولید بیش از اندازه سبوم، زمینه ساز ایجاد پوست چرب می باشد. سبوم ماده ی مومی شکلی است که وظیفه ی حفظ رطوبت پوست را بر عهده دارد. از جمله مؤثر ترین راه ها برای کنترل چربی پوست می توان به شست و شوی ملایم پوست، استفاده از مرطوب کننده های فاقد چربی و همچنین درمان های کاهش سبوم اشاره کرد.
چربی از ترکیبات اساسی برای سلامت و طراوت پوست می باشد؛ اما تولید بیش از حد سبوم باعث بسته شدن منافذ پوست، ایجاد آکنه، براق شدن پوست و ظاهر ناخوشایند آن می شود. در این مقاله به بررسی علل و روش های درمان و معرفی یک روتین کامل مراقبتی مخصوص پوست چرب خواهیم پرداخت.
علت پوست چرب چیست؟
عوامل متعددی در ایجاد پوست چرب دخیل هستند که برخی از آن ها قابل کنترل بوده و پیشگیری از برخی دیگر خارج از توان فرد می باشد. دلایل ژنتیکی از مواردی است که معمولاً نمی توان اقدامی برای پیشگیری از آن انجام داد. سایر عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ، بارداری یا یائسگی
- مصرف برخی از داروهایی که روی سطح هورمون های بدن تأثیر می گذارند
- برخی بیماری ها مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) در زنان
یافته های یک پژوهش در سال ۲۰۲۱ روی زنان جوان چینی نشان داد که بالا بودن وزن بدن و مصرف مکرر لبنیات یا مواد غذایی شیرین، با چرب تر شدن پوست در ارتباط می باشد.

پوست چرب چه علائمی دارد؟
پوست چرب معمولاً با نشانه های زیر همراه است:
- ظاهر براق و درخشان
- وجود منافذ بزرگ یا واضح روی پوست
- مسدود شدن منافذ و جوش های سرسیاه
- جوش های موقتی یا مداوم
افراد با پوست چرب حین استفاده از لوازم آرایش مثل کرم پودر یا کانسیلر، معمولاً متوجه گلوله گلوله شدن یا به اصطلاح «پچی شدن» کرم روی پوست می شوند که دلیل این امر، ترکیب لوازم آرایشی با سبوم پوست می باشد.
روتین مراقبت از پوست چرب
در ادامه، یک روتین پوستی عالی مخصوص پوست چرب آورده شده است.
استفاده از شوینده ملایم:
برخلاف باور عموم، شوینده قوی برای پوست چرب کاملاً نتیجه معکوس دارد! زمانی که پوست شما بیش از حد خشک شود، نهایت تلاشش را برای تولید سبوم بیشتر و جبران رطوبت و چربی از دست رفته خواهد کرد! بنابراین، همواره بهتر است شست و شوی صورت را با یک شوینده مناسب برای از بین بردن «چربی اضافه پوست» انجام داده و میان پاکسازی چربی و حفظ رطوبت پوست تعادل برقرار کنید. بهترین شوینده، شوینده ایست که اسیدیته یا pH آن با پوست تطابق داشته و چیزی بین ۴.۱ تا ۵.۸ باشد.
علاوه بر این، از مصرف شوینده های حاوی مواد شیمیایی قوی یا صابون هایی مانند الکل و سدیم لوریل سولفات بپرهیزید. این ترکیبات می توانند باعث تحریک یا خشکی بیش از حد پوست شوند.
بیشتر بدانید: علت قرمز شدن ناگهانی پوست دست و خارش

استفاده از تونر:
پس از شست و شو با شوینده مناسب، نوبت استفاده از تونر است. تونر، محلولی است که نقش مهمی در مراقبت از پوست چرب ایفا می کند. ویژگی های هر تونر به ترکیبات آن بستگی داشته و شامل موارد زیر می شود:
- برخی تونرها لایه بردار هستند و به آرامی سلول های مرده را از سطح پوست پاک می کنند.
- برخی دیگر به عنوان کوچک کننده منافذ شناخته شده و باعث جمع شدن و سفتی پوست می شوند.
- برخی تونرها نیز نقش آبرسان را داشته و بدون هیچ گونه چربی، پوست شما را آبرسانی می کنند.
هر یک از این تونرها دارای نقاط قوت و ضعف خاصی هستند و شما باید با توجه به نیازتان، مناسب ترین تونر را انتخاب کنید. برای نمونه، تونرهای لایه بردار معمولاً حاوی موادی مانند سالیسیلیک اسید یا آلفا هیدروکسی اسیدها هستند که می توانند مزایایی مانند صافی پوست و کاهش آکنه را به همراه داشته باشند؛ اما استفاده از همین تونرها برای برخی افراد (خصوصاً پوست های حساس) باعث تحریک یا قرمزی شده و همچنین حساسیت به نور خورشید را بالا می برد.
تونرهای کوچک کننده منافذ با خارج کردن بخشی از رطوبت پوست، منافذ را جمع تر نشان می دهند؛ اما مصرف بیش از حد آن ها سبب خشکی پوست خواهد شد.
برای مصرف هر محصول جدید، بهتر است قبل از استفاده روی صورت، ابتدا آن را روی بخش کوچکی از پوست امتحان کنید.
استفاده از مرطوب کننده:
بسیاری از افراد دارای پوست چرب فکر می کنند که مصرف مرطوب کننده، پوست را چرب تر کرده و بنابراین بی خیال مرطوب کننده می شوند. اما باید بدانید که همه مرطوب کننده ها حاوی چربی نبوده و برخی فرمول های فاقد چربی در بازار موجود است که بدون چرب کردن پوست، رطوبت و نرمی آن را تأمین می کند.
برای انتخاب یک مرطوب کننده مناسب پوست چرب، بهتر است به دنبال محصولات حاوی ترکیبات زیر باشید:
- آبرسان هایی مانند گلیسرین، هیالورونیک اسید یا آلوئه ورا
- امولیانت های غیر چرب مانند سرامیدها یا کاپریلیک تری گلیسرید
- نیاسینامید یا ویتامین B3

ضد آفتاب را فراموش نکنید:
استفاده از ضد آفتاب برای هر نوع پوستی ضروری می باشد. هنگام قرار گرفتن زیر نور خورشید (به ویژه اگر از محصولات درمانی مانند رتینوئیدها یا لایه بردارهای اسیدی استفاده می کنید) مصرف ضد آفتاب را مد نظر قرار دهید. بنا به توصیه متخصصان پوست، استفاده از ضد آفتاب با حداقلSPF ۳۰ به صورت روزانه از اهمیت بالایی برخوردار است. مناسب ترین نوع ضد آفتاب برای افراد دارای پوست چرب، ضد آفتاب های فاقد چربی و غیر کومدوژنیک برای پیشگیری از انسداد منافذ پوست می باشد.
دستمال های جاذب چربی:
برای رفع براق شدن پوست خود می توانید دستمال های کاغذی جاذب چربی را امتحان کنید. این دستمال های جیبی بلافاصله چربی اضافی را تمیز کرده و شما را از شر پوست چرب و براق خلاص می کنند. البته باید توجه کرد که این محصولات جلوی تولید سبوم را نمی گیرند و صرفاً ظاهر پوست را مات می کنند. برای دریافت بهترین نتیجه، دستمال را به آرامی روی پوست قرار دهید و از کشیدن یا مالش آن خودداری نمایید.
درمان های پوستی مناسب پوست چرب
در شرایطی که چربی پوست شدیدتر از حد معمول بوده و یا با جوش و مشکلات دیگر همراه باشد، بهتر است برای دریافت درمان های تخصصی به یک متخصص پوست مراجعه کنید. بر اساس مطالعات انجام شده، روش های زیر می تواند بسیار مؤثر باشد:
- مشتقات رتینوئید
- مرطوب کننده های موضعی حاوی نیاسینامید
- برخی انواع خاص قرص های هورمونی ضدبارداری
- اسپیرونولاکتون، دارویی که گاهی در درمان مشکلات هورمونی از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) به کار می رود
از آنجایی که علت پوست چرب در افراد مختلف، متفاوت می باشد، انتخاب بهترین درمان به نظر متخصص پوست شما بستگی دارد.

پیشگیری و کنترل چربی پوست
پیشگیری کامل از چرب شدن پوست عملاً غیر ممکن است؛ اما شما می توانید با داشتن یک روتین پوستی مناسب، به کنترل چربی پوست خود کمک کنید. بسیاری از افراد دارای پوست چرب، برای پنهان کردن مشکل خود به سراغ لوازم آرایشی می روند! اما باید بدانید که برخی از لوازم آرایشی (به ویژه محصولات دارای چربی) ممکن است وضعیت پوست را تشدید کرده و یا باعث انسداد کامل منافذ شوند.
معمولاً انتخاب لوازم آرایش فاقد چربی با پایه آب می تواند گزینه مناسب تری باشد. بسیاری از افراد با ترک مصرف لوازم آرایشی چربی کمتری احساس کرده و رضایت بیشتری از ظاهر خود دارند.
برخی مطالعات نشان داده اند که تغذیه افراد می تواند تأثیر زیادی در چربی پوست داشته باشد. به عنوان مثال، بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ با بررسی رژیم غذایی ۸۴ نفر در بازه سنی ۱۹ تا ۳۷ سال در کره جنوبی انجام شد، مصرف مقادیر بیشتر گوشت، لبنیات و الکل ارتباط مستقیمی با افزایش تولید سبوم دارد. اما برای نتیجه گیری قطعی به تحقیقات گسترده تری نیاز است.
دکتر تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو در تهران