نورودرماتیت یک مشکل پوستی غیر کُشنده است که شامل خارش در فقط یک یا دو لکه ی پوستی می شود و به آن لیکن سیمپلکس کرونیکوس یا نورودرماتیت موضعی نیز گفته می شود. خارش ممکن است روی تمام نقاط بدن رخ دهد، اما معمولاً روی بازوها، شانه ها، آرنج ها، زانوها، مچ دست ها، دست ها و پشت گردن یا کف سر شایع تر است.
نواحی مقعدی، واژینال و صورت نیز ممکن است دچار خارش شوند. خارش می تواند شدید باشد و موجب خاراندن مکرر شود یا بیاید و برود. وقتی بیمار در حال استراحت است یا سعی در خوابیدن دارد، خارش به فعال ترین حالت خود می رسد. در برخی از موارد، بیمار در حال خاراندن ناحیه ی مورد نظر از خواب بیدار می شود.
نورودرماتیت یا اگزمای عصبی چیست؟
لکه های خارش دار به اندازه ی ۳ در ۶ تا ۶ در ۱۰ سانتی متر هستند. این لکه ها می توانند به این شکل باشند:
- خشک
- ضخیم
- پوسته پوسته
- پوست چرمی مانند
- این لکه ها می توانند رنگ های مختلفی مانند قرمز، قهوه ای، زرد، خاکستری یا بنفش داشته باشند. لکه های قدیمی تر می توانند مرکز سفید یا بی رنگی داشته باشند که با رنگ های تیره تر احاطه شده اند. به مرور زمان ممکن است اسکار نیز تشکیل شود.
خاراندن می تواند پایانه های عصبی در پوست را تحریک کرده، خارش را بدتر کند و منجر به خاراندن بیشتر شود. وقتی چرخه ی خارش_خاراندن ادامه پیدا می کند، این شرایط می تواند مزمن شود.
چه کسانی بیشتر مستعد اگزمای عصبی هستند؟
تخمین زده شده است که حدود ۱۲ درصد از افراد دچار اگزمای عصبی می شوند. تحقیقات نشان داده اند که افراد بین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل هستند و زنان دو برابر بیشتر از مردان از اگزمای عصبی رنج می برند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب, اختلال وسواسی-جبری و سابقه ی خانوادگی ابتلا به مشکلات پوستی از جمله اگزما و درماتیت های تماسی، بیشتر در معرض ابتلا به نورودرماتیت یا اگزمای عصبی هستند.
برخی از تحقیقات اخیر نشان داده اند که در افراد مبتلا به رفتارهای شخصیتی خاص مانند مهارت های اجتماعی ضعیف، عدم انعطاف پذیری، تمایل به اجتناب از درد، وابستگی به افراد دیگر، مهرطلبی و فرمانبرداری، احتمال بروز اگزمای عصبی بیشتر است. گرچه، مطالعات دیگر نشان داده اند که هیچ ارتباطی بین شخصیت و این شرایط وجود ندارد.
چه چیزی باعث بروز اگزمای عصبی می شود؟
علت زمینه ای نورودرماتیت، ناشناخته است. گرچه، مشاهده شده که خارش می تواند در طول زمان های استرس، اضطراب و ضربه عاطفی یا افسردگی شدید رخ دهد. گاهی اوقات خارش حتی بعد از تسکین یا توقف استرس روحی ادامه پیدا می کند. دیگر محرک های احتمالی نورودرماتیت عبارتند از:
- آسیب های عصب
- نیش حشرات
- خشکی پوست
- پوشیدن لباس های تنگ به ویژه اگر جنس آنها از الیاف مصنوعی مانند پلی استر یا ریون باشد. (این عوامل می توانند باعث شوند که پوست حساس بیش از حد واکنش نشان دهد و دچار خارش گردد).
- دیگر بیماری های پوستی. (نورودرماتیت گاهی اوقات بر اثر اگزما و پسوریازیس رخ می دهد).
علائم نورودرماتیت یا اگزمای عصبی چه مواردی هستند؟
علاوه بر خارش، خشکی و لکه های تغییر رنگ یافته ی پوست، علایم اگزمای عصبی می توانند شامل موارد زیر شوند:
- درد
- ریزش مو، اگر کف سر خارش داشته باشد
- زخم های باز و خونریزی بعلت خاراندن مکرر
- عفونت که با زخم هایی با پوسته های زرد رنگ، ترشح مایع و یا برجستگی های پر از چرک مشخص می شود.
- زخم ناشی از خاراندن
خطوط پوستی در ناحیه درگیر
اگزمای عصبی چگونه تشخیص داده می شود؟
یک متخصص پوست ناحیه ی خارش را احتمالاً با یک اسکوپ بررسی می کند. پزشک در ابتدا تمام مشکلات پوستی دیگر مانند اگزما و پسوریازیس را رد می کند. پزشک شرح حال شما را می گیرد و سپس سؤالاتی مانند موارد زیر را از شما می پرسد:
- خارش چه زمانی شروع می شود؟
- آیا خارش ثابت است یا موقتی؟
- چه درمانهای خانگی را می توانید امتحان کنید؟
چه آزمایشاتی را می توان برای تشخیص اگزمای عصبی استفاده کرد؟
- آزمایش پوست بوسیله سواب تا مشخص شود آیا عفونتی وجود دارد یا خیر.
- آزمایش پچ یا برچسبی تا بررسی شود آیا یک آلرژی باعث بروز مشکل شده است یا خیر.
- آزمایشات قارچی برای شناسایی اختلالات پوستی در ناحیه تناسلی و رد کردن عفونت های مقاربتی
- نمونه برداری از پوست برای تشخیص یا رد کردن پسوریازیس یا میوکوزیس فونگوئید که نوعی لنفوم می باشد.
- آزمایشات خون
اگزمای عصبی چگونه درمان می شود؟
اگزمای عصبی به ندرت بدون درمان بهبود پیدا می کند. یک متخصص پوست یک برنامه ی درمانی خواهد نوشت که برای هر بیمار منحصر به فرد است. هدف اصلی، توقف خارش و خاراندن می باشد. درمان ها می توانند شامل داروهای زیر شوند:
کورتیکواستروئیدها:
این داروها را می توان روی لکه خارش دار استعمال کرد و یا به لکه تزریق کرد. کورتیکواستروئیدها به کاهش قرمزی، ورم، حرارت، خارش و حساسیت کمک می کنند و می توانند پوست ضخیم شده را نرم کنند.
آنتی هیستامین ها:
آنتی هیستامین باید قبل از خواب مصرف شود تا خارش در طول خواب را رفع کند. این دارو همچنین می تواند به پیشگیری از واکنش های آلرژیک کمک کند.
آنتی بیوتیک ها:
اگر ناحیه خارش، عفونت کرده باشد آنتی بیوتیک تجویز می شود. آنتی بیوتیک ها را می توان روی پوست استعمال کرد و یا به صورت خوراکی مصرف نمود
مرطوب کننده ها:
مرطوب کننده ها می توانند خشکی و خارش را کاهش دهند.
محصولات زغال سنگ:
این نوع دارو باعث از بین رفتن سلول های مرده ی پوست می شود و رشد سلول های جدید را آهسته می کند. بیماران می توانند این محصولات را مستقیماً روی پوست خود قرار دهند و یا آن را به آب حمام خود اضافه کنند.
کرم های کپسایسین:
این کرم ها می توانند هم درد و هم خارش را تسکین دهند.
دکتر شما ممکن است موارد زیر را نیز پیشنهاد کند:
✓ پوشش ها:
استفاده از باند، جوراب یا دستکش می تواند از خارش شب پیشگیری کند و خواب بهتر را فراهم کند. پوشاندن همچنین به داروی استعمال شده روی پوست کمک می کند بهتر جذب شود.
✓ کمپرس سرد:
کمپرس سرد را می توان به مدت ۵ دقیقه قبل از استعمال کورتیکواستروئیدها روی پوست قرار داد. کمپرس پوست را نرم می کند تا دارو بتواند راحت تر نفوذ کند و همچنین می تواند خارش را تسکین دهد.
✓ داروی ضدافسردگی یا تراپی:
اگر تصور می کنید که اضطراب، افسردگی یا استرس موجب خارش شده، این نوع درمان ممکن است پیشنهاد شود.
اگر هیچ یک از این درمان ها مؤثر نباشند، درمان های غیرسنتی شامل موارد زیر می شوند:
- محلولی با ترکیب آسپیریت و دی کلرومتان روی ناحیه خارش استعمال می شود.
- درمان هایی که معمولاً برای درماتیت های آتوپیک/اگزما استفاده می شوند (تاکرولیموس و یا پیمکرولیموس)
- تززیق بوتاکس که باعث شل شدن عضلات در بدن می شود. در تحقیقی روی سه بیمار نورودرماتیت، هر سه نفر بعد از یک هفته درمان خارش کمتری داشتند و در عرض چهار هفته لکه های خارش از بین رفتند.
- فتوتراپی یا نوردرمانی: این رویکرد نباید روی نواحی تناسلی استفاده شود.
- جراحی سنتی برای از بین بردن لکه های خارش دار یا کرایو برای از بین بردن بافت ناخواسته با استفاده از سرمای شدید
اگر نورودرماتیت دارید باید چه کاری برای بهبودی سریعتر انجام دهید؟
اگر نورودرماتیت یا اگزمای عصبی دارید، شما باید برنامه ی درمانی پزشک خود را دنبال کنید و سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید، زیرا اضطراب و استرس می تواند باعث تشدید علائم شود. همچنین این نکات را به خاطر داشته باشید:
- سعی کنید از خاراندن یا سابیدن لکه ها خودداری کنید. اما می توانید ناخن های خود را کوتاه کنید تا در صورت خاراندن آسیب را به حداقل برسانید.
- داروی ضد خارش، یخ یا کمپرس سرد را روی ناحیه خارش قرار دهید. از یک حوله ی خنک برای کاهش حرارت استفاده کنید تا خارش را تسکین دهد. همچنین جو دو سر را به آب حمام اضافه کنید زیرا می تواند خارش را تسکین دهد.
- بدن خود را در دمای خنک و راحت قرار دهید.
- لباس آزاد، ترجیحاً از جنس نخ بپوشید.
- ناحیه ی خارش را با لباس بپوشانید، با داروی کورتیکواستروئیدی پانسمان کنید و یا با یک باند اونا که حاوی مواد درمانی مانند زینک اکساید می باشد ببندید. پوشاندن می تواند از خاراندن جلوگیری کند.
- از هر چیزی که پوست را تحریک می کند یا موجب واکنش آلرژیک می شود دوری کنید.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست، مو در تهران
