آیا بعد از شستن دست ها احساس خارش می کنید؟ آیا پاهایتان شما را آزار می دهند، به خصوص وقتی عرق می کنید؟ این امکان وجود دارد که دست ها و پاهای شما تحت تأثیر اگزما قرار گرفته باشند. این عارضه پوستی می تواند برای زندگی روزمره و کار دردناک و ناتوان کننده باشد. در ادامه مطلب، اگزمای دست و پا را توضیح خواهیم داد.
منظور از اگزمای دست چیست؟
اگزمای دست فقط دست را درگیر می‌کند و در مشاغلی مانند آرایشگری یا تمیزکاری با مواد شیمیایی تحریک کننده پوست، ایجاد می‌شود. دلایل ژنتیکی، آلرژن‌ها و حساسیت به مواد تحریک کننده هم منجر به اگزمای دست می‌شود.
با اینکه، اگزمای دست واگیردار نیست، اما علائم آن می‌تواند منجر به کمبود اعتماد به نفس و ناراحتی فرد شود و حتی روی میزان عملکرد این افراد می‌تواند تأثیر بگذارد.
اگزمای انگشتان دست چگونه به وجود می آید؟
اگزمای انگشتان دست، که به آن اگزمای دست یا درماتیت تماسی نیز گفته می‌شود، یک نوع التهاب پوستی است که در نواحی مختلف دست به ویژه انگشتان، ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تماس با مواد تحریک‌کننده، آلرژی‌ها یا حتی خشکی پوست بروز کند.
از جمله علائم معمول اگزمای انگشتان دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خشکی و پوسته پوسته شدن پوست
- قرمزی و التهاب
• خارش و سوزش
• ترشح مایعات از پوست (در برخی موارد) - ایجاد ترک‌ها یا شکاف‌های عمیق در پوست
- زخم‌های کوچک یا تاول‌های ریز
منظور از اگزمای پا چیست؟
اگزمای پا اشکال مختلفی دارد. علائم می تواند از برجستگی های خارش دار، حساس و پر از مایع تا لکه های پوسته پوسته در بالای پا یا مچ پا متغیر باشد.
علائم اگزمای دست
علائم اگزمای دست معمولا این موارد هستند:
- قرمزی پوست دست
- ایجاد تاول و ترک
- خارش دست
- خشکی و پوست پوست شدن دست
- درد و سوزش
علائم اگزمای پا
اگزمای شما ممکن است ناشی از واکنش آلرژیک به محصولی باشد که پای شما در معرض آن قرار گرفته است. کفش یا جوراب شما ممکن است محرک باشد (رنگ ها، محصولات برنزه کننده چرم، چسب ها، فوم ها).
اگر عامل محرک نامشخص است، باید با کمک پزشک آن را شناسایی کنید تا بتوانید در آینده از آن اجتناب کنید. پزشک علاوه بر انجام تست های آلرژی برای شناسایی آلرژی، یک سری سوالات دقیق از شما خواهد پرسید.
دلایل شایع اگزمای انگشتان دست
دلایل شایع اگزمای انگشتان دست عبارتند از:
تماس با مواد تحریک‌کننده: مانند شوینده‌ها، مواد شیمیایی، صابون‌های قوی یا مواد ضدعفونی‌کننده.
آلرژی‌ها: برخی از افراد ممکن است به مواد خاصی مانند نیکل یا لاتکس حساسیت داشته باشند که می‌تواند باعث بروز اگزما شود.
خشکی پوست: به ویژه در فصول سرد، پوست دست‌ها ممکن است خشک شده و منجر به تحریک و التهاب شود.
استرس یا اضطراب: استرس می‌تواند باعث تشدید اگزما در برخی افراد شود.
عوامل ژنتیکی: در برخی افراد، پیشینه خانوادگی از بیماری‌های پوستی می‌تواند نقش داشته باشد.
علائم اگزمای پا چیست؟
علائم اگزما در پا عبارتند از:
- خشک شدن پوست کف پا، با ایجاد ترک، در اطراف مچ پا یا گاهی در سطح پا.
- ظهور لکه های قرمز و تورم مربوط به واکنش التهابی پوست.
- ظهور خارش شدید (خارش) که می تواند از خواب جلوگیری کند و منجر به ضایعات خراش دار با خطر سوپر عفونت شود.
- فوران وزیکول هایی که پس از خشک شدن پوسته ایجاد می کنند یا ممکن است باز شوند و باعث گریه شوند.
علائم بسته به فرد و سن او متفاوت است.
چگونه اگزمای دست و پا را تشخیص دهید؟
پوست بسیار خشک و ضخیم پشت دست، تاول های کوچکی که گویی بین انگشتان پا با آب پر شده است، پوسته پوسته شدن نوک انگشتان… اینها شایع ترین اشکال اگزمای دست و پا هستند که می توانند تمام یا بخشی از این اندام ها را درگیر کنند. این بیماری مزمن پوستی به طور متناوب بین شعله ور شدن (تاول، لکه های قرمز خارش دار، ترک ها و غیره) و آرامش هایی که در آن پوست خشک می ماند، تغییر می کند. معمولاً در اثر هوای سرد یا بسیار گرم یا در اثر تماس با برخی مواد محرک تشدید می شود. اگزمای دست و پا می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که همیشه به راحتی قابل تشخیص نیست.
بهترین روش ها برای از بین بردن اگزمای دست و پا
کرم‌های نرم‌کننده که عملکرد مانع پوست را بازیابی می‌کنند و از آن در برابر آلرژن‌ها محافظت می‌کنند، برای مرطوب‌کردن و تسکین دست‌ها و پاهای مبتلا به اگزما عالی هستند. در صورت لزوم باید آنها را با ماساژ ملایم، چند بار در روز اعمال کرد. دستکش ها و جوراب های نخی می توانند اثر مرطوب کنندگی خود را بهینه کنند. برخی از کرم‌ها نیز به‌طور خاص طراحی شده‌اند تا پوست دست‌ها را از محرک‌ها جدا کنند و یک مانع شفاف و محافظ دستکش مانند ایجاد کنند.
بهترین پماد برای اگزمای پوستی پا:
برای درمان اگزمای پا، پمادهای مختلفی می‌توانند مفید باشند. انتخاب پماد مناسب بستگی به شدت و نوع اگزما دارد. در اینجا چند پماد معمولی که برای درمان اگزمای پا استفاده می‌شوند، آورده شده است:
کورتیکواستروئیدها (پمادهای کورتونی): این پمادها می‌توانند التهاب و خارش ناشی از اگزما را کاهش دهند. مانند پمادهای هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) یا کلوبتازول (Clobetasol). این پمادها باید طبق دستور پزشک استفاده شوند تا از عوارض جانبی جلوگیری شود.
پمادهای مرطوب‌کننده: برای نرم کردن پوست خشک و کاهش تحریکات، استفاده از پمادهای مرطوب‌کننده مانند پمادهای حاوی وازلین یا کرم‌های حاوی اوره یا گلیسیرین می‌تواند مفید باشد.
پمادهای ضدقارچ: اگر اگزما به دلیل عفونت قارچی بوجود آمده باشد، استفاده از پمادهای ضدقارچ مانند کلوتریمازول (Clotrimazole) می‌تواند کمک کند.
پمادهای ضدالتهابی غیرکورتیکوستروئیدی: در برخی موارد، پمادهایی مانند تاکرولیموس (Tacrolimus) یا پیمنولیموس (Pimecrolimus) که التهاب را بدون استفاده از کورتیکوستروئید کاهش می‌دهند، تجویز می‌شود.
پیش از استفاده از هر نوع پمادی، مهم است که با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید تا درمان مناسب برای وضعیت خاص شما تجویز شود
درمان اگزمای انگشتان دست
برای درمان اگزمای انگشتان دست، معمولاً از ترکیبی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
مرطوب نگه داشتن پوست: استفاده از کرم‌ها و پمادهای مرطوب‌کننده برای جلوگیری از خشکی پوست.
استفاده از پمادهای کورتیکوستروئیدی: برای کاهش التهاب و خارش.
پرهیز از تماس با مواد تحریک‌کننده: استفاده از دستکش‌های محافظ در هنگام تماس با شوینده‌ها و مواد شیمیایی.
آنتی‌هیستامین‌ها: اگر علت آلرژی باشد، مصرف داروهای ضدآلرژی می‌تواند مفید باشد.
درمان‌های طبیعی و خانگی: مانند استفاده از روغن نارگیل یا ژل آلوئه‌ورا برای مرطوب کردن و تسکین پوست.
در صورتی که علائم شدید باشند یا درمان‌های خانگی مؤثر نباشند، مشاوره با پزشک متخصص پوست توصیه می‌شود تا درمان مناسب‌تر تجویز گردد.
درمان قطعی اگزمای دست
هیچ درمان قطعی برای اگزمای دست وجود ندارد اما بسته به سن و شدت بیماری، می‌توان از داروهای بدون نیاز به نسخه، داروهای موضعی، فوتوتراپی، داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی و داروهای زیستی استفاده کند. درمان‌های جایگزین و طبیعی هم بی‌تأثیر نیست. برای کنترل دوره‌های بیماری مراحل زیر طی می‌شود:
- مراجعه به متخصص پوست برای تشخیص نوع اگزما و تجویز داروی مناسب
- عللی که سبب بروز بیماری می‌شود را بشناسید تا از قرارگیری در معرض آنها خودداری کنید.
- یک برنامه منظم استحمام و استفاده از مرطوب‌کننده داشته باشید.
- طبق تجویز از داروهای استفاده کنید.
در این قسمت چند گزینه درمانی پزشکی را مطرح می کنیم:
درمان موضعی: این درمان شامل استفاده از پمادها، ژل ها یا کرم ها به طور مستقیم بر روی تکه های اگزما روی پوست شما است.
کورتیکواستروئیدها: محصولات استروئیدی بدون نسخه اغلب برای درمان اگزمای دست به اندازه کافی قوی نیستند، بنابراین ممکن است به نسخه ای برای کورتیکواستروئید قوی تر نیاز داشته باشید.
پروتوپیک: این دارو بر سیستم ایمنی بدن اثر می گذارد و از حمله آن به سلول های پوست جلوگیری می کند.
فتوتراپی: استفاده از نور مخصوص با اشعه UVB یا UVA می تواند به درمان تکه های اگزمای دست کمک کند.
داروهای خوراکی: اگر درمان‌های موضعی کمکی نکرد، پزشک ممکن است توصیه کند که در صورت شعله‌ور شدن شدید، داروها را از طریق دهان مصرف کنید.
کورتیکواستروئیدهای خوراکی: یک کورتیکواستروئید خوراکی مانند پردنیزون که برای مدت کوتاهی مصرف می شود، می تواند به درمان اگزمای دست کمک کند.
آلیترتینوئین (Tocteno): این دارو فقط برای درمان اگزمای شدید دست استفاده می شود و برای اگزما در جای دیگر بدن شما تایید نشده است. همچنین این دارو به آرام کردن سیستم ایمنی و التهاب ناشی از اگزما نیز کمک می کند.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
