شپش سر به انگلیسی (head lice) همانند موخوره از جمله شایعترین مشکلات مو است. شپش تنها میتواند بر روی موی سر زنده باقی بماند و زندگی کند. این حشره با خزیدن میان سر افراد در زمانی که نزدیک هم قرار گرفته اند، پخش میشود. در صورتی که به وجود شپش بر روی سر خود یا فرزند خود مشکوک هستید، میتوانید با استفاده از شانه ضد شپش، شپشها را شناسایی کرده و با روشهای مختلف مانع از گسترش آنها شوید. در ادامه علاوه بر درمان در رابطه با اینکه از کجا بفهمیم شپش درمان شده راهکارهایی ارائه می دهیم….
اگر بر روی سر فردی شپش پیدا کردید، باید درمان تمامی افراد اطراف وی نیز به صورت همزمان آغاز شود، تا بدین ترتیب از آلودگی مجدد فرد جلوگیری شود. برای درمان شپش از داروهای ضد آفت، استفاده مکرر از شانه ضد شپش یا اصلاح موی سر استفاده میشود.
برای درمان شپش سیاه سر می توانید از روش های خانگی مثل محلول های ترکیبی با سرکه (نمک+سرکه یا رزماری+سرکه)، آبلیمو یا حنا استفاده کنید.
علت ابتلا به شپش سر
شپش سر حشره ای است به اندازه دانه کنجد که به خودی خود مانند دیگر جانوران در جهان وجود دارد. غذای این حشره خون انسان است که از طریق پوست سر می مکد. به همین دلیل شپش در دسته انگل ها قرار دارد. از آنجایی که زندگی شپش سر به بودن در روی پوست سر انسان بستگی دارد، تلاش می کند که همیشه این جایگاه امن را حفظ کند و از میزبانی به میزبان دیگر تغییر مکان می دهد.
عکس رشک مرده
اگر از قبل با ظاهر شپش آشنایی ندارید، حتما اول در اینترنت به دنبال عکس شپش می گردید یا برایتان سوال است که رشک مرده چه رنگی است؟ . در زیر چند عکس شپش سر را برای شما آورده ایم تا بدانید در زمان معاینه با چه چیزی روبرو می شوید:
رشک مرده معمولاً به رنگ قهوه ای می باشد.
از کجا بفهمیم شپش درمان شده؟
برای خیلی از افراد سوال است که از کجا بفهمیم شپش درمان شده است ؟ شپش چنان عارضه ناخوشایندی است که فرد ممکن است احساس کند پایان ناپذیر است. در ادامه با چند مرحله میتونید اطمینان حاصل کنید که شپش از بین رفته است:
۱. به دنبال خوشههای رشک بگردید
خوشهای ذره بینی که به طور کلی در گروههای شش یا هفت تایی رشک جمع می شوند و نزدیک پوست سر قرار دارند، نشان دهنده این است که شپش هنوز از بین نرفته است. اگر متوجه شوید که رشکها با فاصله بیشتری نسبت به پوست سر قرار دارند، لزوماً زنده نیستند و همیشه زنده نخواهند ماند. با استفاده از یک ذره بین جستجوی ذرات نزدیک پوست سر آسان تر میشود.
پس از انجام اقدامات درمانی، موی سر فرد آلوده شده باید به صورت هفتگی و به مدت سه هفته بررسی شود تا از حذف شپشهای سر اطمینان حاصل شود.
۲. محیط اطراف را بررسی کنید
شپش سر علاوه بر موهای شما میتواند در تختخواب، فرش، مبلمان و ماشین نیز زنده بماند. از آنجا که شپش قادر به پریدن یا پرواز کردن نیست، بعید است که در مواردی که شما با آنها تماس ندارید به شما منتقل شوند. با این حال، رشک و شپش می توانند خزنده شوند، بنابراین برای اطمینان در مورد از بین رفتن شپشها، مطمئن شوید که خانه خود را با دقت بیشتری تمیز میکنید. اگر همه لباسها ، حیوانات خانگی آلوده، بالش و روبالشی ها را شسته اید و فرش و مبلمان را جارو برقی کشیدهاید ، وسایل شما نباید آلوده به شپش باشد.
۳. از متخصصان مربوطه کمک بگیرید
شایع ترین دلیل از بین نرفتن یا بازگشت شپش سر عدم استفاده از روش های درمانی مناسب است. متخصصان شپشزدایی با استفاده از یک دستگاه پزشکی مخصوص و بدون استفاده از مواد شیمیایی، شپش و تخمک های آنها را از بین می برد که از داروهای بدون نسخه نیز موثرتر است.
شپش سر چگونه منتقل میشود؟
شپش سر معمولا زمانی رخ میدهد که شپشهای بالغ از سر یک فرد به سر فرد دیگر منتقل میشوند، این موضوع زمانی رخ میدهد که سر افراد به هم نزدیک باشد. شیوع این مسئله در کودکان بیشتر است و در مهدکودک ها و کودکستان ها احتمال اینکه کودکان شپش را به یکدیگر منتقل کنند بیشتر است. شپش از طریق حیوانات متقل نمی شود و همچنین از طریق انسان به حیوانات سرایت نمی کند.
شپش در چه موهایی وجود دارد؟
بزرگسالان و کودکان به یک میزان در معرض شپش سر هستند و میزان ابتلای آنها به این مشکل ربط زیادی به نوع موی سر یا بهداشت شخصی آنها ندارد. شپش سر میتواند در سر افراد مختلف به راحتی زندگی کند و این موضوع به دفعات حمام یا حمام نکردن ربطی ندارد.
حتماً بخوانید: آمپول برای درمان کهیر
مدت زمان زنده ماندن شپش خارج از سر
خوشبختانه شپش سر قادر به پریدن نیست، اما میتواند به خزیدن بر روی رشتههای مو بپردازد. وقتی شپشها از سر فرد بیرون میریزند، انتقال آنها به سر جدید در موارد کمی امکان پذیر است، زیرا شپشها پس از جدا شدن از سر به سرعت ضعیف میشوند و تنها یک تا دو روز در خارج از سر افراد قادر به زندگی هستند.
طول عمر شپش سر چقدر است؟
شپش بالغ معمولاً ۴ الی ۶ هفته عمر دارد و اگر ۲۴ ساعت خون به آن نرسد می میمرد. تخم شپش هم اگر تا ۱ ماه باز نشود دیگر باز نمی شود. شپش روزانه حدود ۱۰ تخم می گذارد و تخم ها در مدت زمان ۱۰ روزه باز می شوند.
عکس شپش از نزدیک
شپش از چی بوجود میاد؟
اگر خود یا یکی از افراد خانواده تان با شپش سر مواجه شده باشید، ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که “شپش از چی بوجود میاد؟” بهتر است بدانید که به گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری های امریکا، سالانه ۶ تا ۱۲ میلیون نفر به شپش مبتلا می شوند و شما تنها نیستید. شپش یک موجود مزاحم است که به نظر نمی آید هرگز در دنیا به کلی از بین برود.
برای جواب این سوال که شپش از کجا می آید، یک پاسخ کوتاه و یک پاسخ طولانی وجود دارد. پاسخ کوتاه این است که اگر شما یا فرزندتان شپش سر دارید، آن را از طریق تماس فیزیکی نزدیک با شخص مبتلای دیگری دریافت کرده اید. اگرچه این احتمال بسیار اندک نیز وجود دارد که شپش سر از اشیاء آلوده مانند برس یا بالش منتقل شود، اما تقریباً همه موارد شپش سر از طریق تماس مستقیم سر به سر با فردی که آلوده شده است رخ می دهد.
پاسخ طولانی تر به بیش از ۱۰۰۰۰۰ سال پیش برمی گردد. دانشمندان بر این باورند که شپش سر زمانی که انسان شروع به لباس پوشیدن کرد، در مسیری متفاوتی از شپش بدن شروع به تکامل کرد. به گفته محققان، سه دسته اصلی از شپش سر وجود دارد که A ، B و C نامیده می شوند. شپش سر B از آمریکای شمالی سرچشمه گرفته و سپس به مناطق دورتر مانند اروپا و استرالیا مهاجرت کرده است.
شپش سر همچنان در حال تکامل است، تا جایی که بسیاری از محصولات سنتی درمان شپش که در چند دهه گذشته استفاده می شد، دیگر موثر نیستند. مطالعات متعدد نشان داده است که اکثر شپش ها در برابر پیرتروئیدها، ماده فعال در محصولات شپش بدون نسخه، مقاوم شده اند.
چگونه بفهمیم شپش داریم
زمانی که فرد به شپش آلوده میشود، خارش سر علامت بسیار رایجی است که در بیشتر موارد افراد را آزار میدهد. بزاق شپش حاوی موادی است که باعث خارش پوست میشوند. با این وجود، همه افراد آلوده به شپش احساس خارش نمیکنند یا ممکن است پس از مدتی سر آنها شروع به خارش کند. بنابرین بررسی منظم در افرادی که در معرض شپش قرار دارند، خصوصا کودکان، فارغ از وجود خارش، اهمیت زیادی دارد.
علائم دیگر آلودگی به شپش سر، شامل زخمها یا عفونتهای جمجمه ای است که از خاراندن محل نیش شپش ایجاد میشوند.
تشخیص شپش سر
فرد معاینه کننده میتواند با انجام اقدامات زیر به بررسی وجود شپش بر روی سر افراد بپردازد:
- فرد باید یک شانه ضد شپش تهیه کند.
- فرد باید به شکل منظمی به شانه کردن موی فرد دیگر بپردازد و این کار را تا زمان پوشش تمامی سطوح موی فرد ادامه دهد و البته شانه کردن را از جمجمه تا نوک موی سر ادامه دهد.
- در ادامه فرد شانه کننده متوجه خواهد شد که آیا هیچ شپشی به واسطه شانه ضد شپش جدا شده است یا خیر. این موضوع با شانههای معمولی، دستان و چشمها به طور معمول قابل بررسی نیست.
- بهتر است پیش از استفاده از شانه بر روی سر دیگران، آن شانه با آب ۶۰ درجه سانتی گراد شسته و یا برای چهار ساعت فریز کنید تا بدین ترتیب از انتقال آلودگی به دیگران جلوگیری نمایید.
بررسی شپش سر در موهای خیس
برای انجام این کار بهتر است یک حوله سفید بر روی شانههای فرد قرار داده شود و پس از آن شانه زدن موی فرد آغاز شود. پس از این فرد بررسی کننده میتواند بر روی حوله و شانه به دنبال شواهد وجود شپش سر باشد. شپشها موجودات کوچکی هستند و استفاده از ذره بین میتواند به فرد معاینه کننده کمک کند.
بهتر است فرد بررسی کننده شانه را به طور منظم بر روی کاغذ تمیز کند تا قادر به تشخیص شپش باشد. شپش معمولا در چند دقیقه خشک میشود و شما میتوانید حرکت آنها را به راحتی مشاهده کنید.
بررسی شپش سر در موهای خشک
بعضی افراد ترجیح میدهند بررسی شپش را بر روی موی خشک انجام دهند. شپش سر بر روی موی خشک با راحتی بیشتری جابجا میشود و دیدن آنها برای افراد ساده تر خواهد بود، خصوصا اگر تعداد زیادی بر روی سر فرد وجود داشته باشند. با این وجود، شانه کردن موی خشک کارآمدی کمتری دارد و شپشها میتوانند از شانه جدا شده و به روی موی فرد سقوط کنند.
فردی که برای شپش مورد بررسی قرار گرفته است باید بر روی یک صفحه سفید خم شود و شانه زدن از سمت جمجمه به سمت صفحه انجام گیرد.
انواع شپش موی سر
عکس شپش:
شپش سر میتواند سفید، قهوه ای یا سیاه باشد. بعضی از انواع شپش نیمه شفاف هستند و در صورتی که به تازگی تغذیه کرده باشند، قرمز رنگ خواهند بود.
– اندازه شپش بالغ
اندازه شپش سر بالغ معمولا به دو تا سه میلی متر میرسد. پای شپشها معمولا پنجه دارد، تا بدین ترتیب شپشها به سادگی قادر به چسبیدن و جابجایی بر روی مو باشند.
– اندازه شپش نوزاد
شپشهای نابالغ نیز کاملا شبیه انواع بالغ هستند اما رنگ روشن تری دارند و ابعاد آنها نیز کوچکتر است. شپشهای نابالغ کوچک حداقل یک میلی متر هستند.
رشک چگونه است؟
ابعاد تخم شپش (رشک) معمولا به صورت ۰.۳ در ۰.۸ میلی متر است و به خوبی به رشتههای مو چسبیده هستند. این تخمها معمولا ظاهری زرد رنگ دارند و پیش از باز شدن نیمه شفاف هستند و پس از باز شدن به رنگ سفید کاغذی در میآیند. هر تخم دریچه ای دارد که در زمان باز شدن جدا میشود.
راه تشخیص رشک مرده از زنده
چگونه رشک مرده را از زنده تشخیص دهیم ؟ تشخیص رشک مرده از زنده بسیار دشوار است و از روی رنگ آنها نمیتوان قضاوت کرد. برای بررسی و اطمینان، هر رشکی را که از سر خارج کردهاید فشار دهید. از خصوصیات رشک مرده این است که وقتی فشار میدهید، هیچ حرکتی ندارند اما رشک های زنده تکان میخورند. پس از درمان موی آلوده به شپش، اطمینان حاصل کنید که تمامی رشکهایی که از مو خارج شده است مرده هستند تا از شپش در امان بمانید.
بسیاری از مردم تعجب می کنند که آیا تخمهای شپش سر یا همان رشک پس از مرگ تغییر رنگ می دهند یا خیر؟ متأسفانه ، بسیاری از مردم بر این باورند که رشکهای قهوه ای تیره مرده اند و آنها را از سر جدا نمی کنند. در حالی که بر عکس این باور درست است. هرچه تخم شپش تیره تر باشد به معنای آن است که شپش زودتر از تخم بیرون خواهد آمد. اگر رشکهای تیره در مو پیدا کردید، بدانید که فقط در طی یک یا دو روز آینده خود این تخمها تخم ریزی خواهند کرد.
عکس رشک زنده
ابعاد تخم ها به قدری بزرگ است که افراد بتوانند بدون ابزار نیز آنها را مشاهده کنند، با این وجود چند عکس رشک زنده از نزدیک روی مو را در ادامه آورده ایم و افراد با استفاده از ذره بین قادر به تعیین جزئیات تخمها خواهند بود. هر دو دسته رشک های مرده یا زنده میتوانند به رشته های مو بچسبند.
چگونه بفهمیم رشک داریم؟
شانه زدن سر میتواند به یافتن تخمهای شپش کمک کند. این تخمها معمولا چنان خوب به رشتههای مو متصل میشوند که در زمان شانه زدن موجب شکستن رشتههای چسبیده به تخمها میشوند. پیدا کردن تخم شپش به تنهایی نمیتواند نشان دهنده آلودگی موی سر افراد به شپش باشد، زیرا این تخمها ممکن است باز شده باشند یا مرده باشند.
برای این که مطمئن شویم یک فرد به شپش سر آلوده است، باید شپش زنده را بر روی سر وی مشاهده کنیم. محل قرار گیری تخم شپش بر روی رشتههای مو میتواند به تعیین زمان آلودگی فرد به شپش کمک کند. از آن جایی که شپشها معمولا در نزدیکی جمجمه تخم گذاری میکنند و مو معمولا یک سانتی متر در ماه رشد میکند، تخمهای نزدیک به جمجمه معمولا دیرتر از تخمهای بالاتر از جمجمه گذاشته شده اند.
چه زمانی بررسی وجود شپش اهمیت دارد؟
توصیه میشود خانوادههای پرجمعیت به بررسی ماهیانه همه افراد با کمک شانههای ضد شپش بپردازند. همچنین اگر هر یک از علائم شپش مثل خارش سر را به طو متداوم دارید حتماً به دکتر پوست و مو مراجعه نمایید.
چگونه شپش را از بین ببریم؟
شپش سر میتواند با کمک داروهای ضد حشرات، شانه زدن یا اصلاح موی سر به ابعاد کمتر از نیم سانتی متر، از بین برود. تمامی افراد مبتلا به شپش سر باید در سریع ترین زمان ممکن با یکی از روشهای زیر برای حداقل کردن خطر آلودگی دیگران درمان شوند. اگر افراد خانواده یا حلقه آشنایان به شپش آلوده شده اند، آنها نیز باید به طور همزمان درمان شوند تا از آلودگی افراد دیگر و یا آلودگی مجدد افراد درمان شده جلوگیری شود.
– استفاده از شانه ضد شپش
شانه ضد شپش میتواند برای مبارزه با شپش سر استفاده شود. این روش توسط افراد زیادی استفاده نمیشود، زیرا به صرف زمان زیادی نیاز دارد. شانه کردن موهای خیس به صورت منظم و کامل در هر روز باید برای دوازده تا چهارده روز ادامه پیدا کند. بهتر است موها به صورت هفتگی و برای سه هفته بعد از پایان درمان بررسی شوند.
– اصلاح موی سر
شپش سر نمیتواند بر روی موهای کوتاه تر از نیم سانتی متر زنده بماند. اصلاح موی سر درمان مطلوب کسانی محسوب میشود که بتوانند موی کوتاه را برای دوره ای تحمل کنند. لطفا به یاد داشته باشید که شپش میتواند پس از اصلاح بر روی باقی ماندههای مو جابجا شود.
بعضی از شپشها تلاش میکنند بر روی موی اصلاح شده نیز باقی بمانند، برای رفع کامل مشکل بهتر است پس از اصلاح موی سر از شانه ضد شپش برای پایان دادن کار استفاده شود.
– شامپو ضد شپش سر
در ادامه به معرفی لیستی از قوی ترین شامپو برای شپش میپردازیم:
- شامپو ضد شپش پرمترین
- شامپو ضد شپش لیندان
- شامپو ضد شپش نایلیس
- شامپو پاراسیدوز
- شامپو ضد شپش دای لیس
- شامپو ضد شپش نلا
- شامپو هگور ضد شپش
- شامپو ضد شپش نیکسترین
- شامپو هگور ضد شپش
چگونه رشک را از بین ببریم؟
داروهایی که برای از بین بردن شپش استفاده می شوند، همه رشک ها را از بین نمی برند. به همین دلیل مهم است که با شانه ضد شپش، به صورت فیزیکی رشک ها را از سر خارج کنید.
برای از بین بردن رشک هر ۳ تا ۴ روز یک بار به مدت ۳ هفته پس از مشاهده آخرین شپش زنده، از یک شانه ضد شپش روی موهای مرطوب و نرم شده استفاده کنید. هربار بخش های کوچکی از مو را بررسی کنید.
خیس کردن موها به طور موقت از حرکت شپش جلوگیری می کند و نرم کننده باعث می شود شانه زدن از بین موها راحت تر شود. در صورت امکان، بهترین کار این است که شخص دیگری شانه کردن و خارج کردن رشک ها را انجام دهد.
درمان فوری شپش در یک شب
برای درمان فوری شپش در یک شب می توانید ترکیبی از محلول روغن اکالیپتوس و روغن زیتون درست کنید و آن را هنگام خواب شب روی سر خود بمالید سپس حوله سر بپوشید و صبح با استفاده از شانه ضد شپش می توانید شپش های مرده را از موهای خود جدا کنید.
پاکسازی خانه از شپش
در ادامه راهکارهای بسیار موثر و مفید برای پاکسازی خانه از شپش را بیان خواهیم کرد:
– پاکسازی برس و شانهها
یک قابلمه آب را بجوشانید. موها را از شانه ها، برس ها و لوازم جانبی مو پاک کنید. شانه و برسها را درون آب داغ بگذارید و بگذارید به مدت ۱ دقیقه خیس بخورد.
– پاکسازی لباس، ملافه و …
وسایل پارچه ای را که به مدت ۳۰ دقیقه با حرارت بالا در ماشین لباسشویی قرار دهید. این وسایل شامل ملافههای تخت، عروسکها، کت، کلاه، روسری و بالش یا پتو است.
– پاکسازی سطوح از شپش
سایر سطوح پارچه ای که ممکن است در ۳ روز گذشته مستقیماً با سر تماس داشته باشند، باید برای چند روز با پارچه یا ورق پلاستیکی وکیوم شوند. این موارد عبارتند از: مبلمان پارچهای، فرش ها و قالیهای که روی آنها سر گذاشته شده است، بالش های بزرگ و صندلیها.
– شپش زدایی اشیاء
ممکن است شپش سر به وسیله شانهها یا برسها منتقل شود و این ابزارها باید شسته یا فریز شوند تا از پخش این آلودگیها جلوگیری شود. بهتر است شانهها و برسها را در دمای منفی بیست درجه و برای حداقل چهار ساعت فریز کنید یا آنها را به وسیله آب شصت درجه شستشو دهید.
نیازی به دور ریختن همه چیز در کیسه زباله نیست. اگر نمی توانید اشیا خود را در ماشین لباسشویی قرار دهید، به مدت ۳ روز از آن استفاده نکنید.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو
سوالات متداول درباره درمان شپش
۱-از کجا بفهمیم شپش درمان شده است؟
در صورتی که ۲۱ روز از درمان گذشته باشد و هیچ موجد زنده خزنده ای مشاهده نشود یعنی شپش ها درمان شده اند. چرا که اگر تخم آن ها زنده بود در این مدت از تخم بیرون آمده بودند.
۲-از کجا بفهمیم شپش داریم؟
- خارش سر و پوست سر علامت شایع شپش می باشد.
- حس کردن اینکه موجود زنده ای روی موهایتان راه می رود.
- قرمز شدن جای گزش شپش ها روی پوست سر و گردن
۳- چگونه رشک مرده را از زنده تشخیص دهیم؟
شپش مرده را اگر فشار بدهید حرکت نمی کند اما شپش های زنده تکان می خورند.
۴-چگونه شپش سر را ریشه کن کنیم؟
اسپری سرکه خالص روی موها و پوست سر تاثیر زیادی در ریشه کن کردن شپش ها دارد.