انواع جوش بدن یا بیماری آکنه ممکن است در سنین مختلف بدن فرد را درگیر کند. علاوه بر ظاهر ناخوشایند، عدم درمان آکنه و جوش می تواند آسیب های پوستی بلند مدت به جای بگذارد.
در این مقاله جامع، شما را با انواع جوش پوستی بدن و روش های علمی و خانگی درمان آن آشنا می کنیم. همچنین روش های پیشگیری از آکنه و رژیم غذایی مناسب برای کاهش آکنه در سنین مختلف را آموزش می دهیم.
جوش یا آکنه چیست؟
آکنه یک بیماری پوستی است که در اثر تجمع چربی و سلول های مرده در فولیکول های مو، ایجاد می شود. آکنه اغلب باعث ایجاد جوش های سر سفید یا جوش های سر سیاه شده که معمولاً در بدن، صورت، پیشانی ، قفسه سینه ، قسمت فوقانی پشت و شانه ها ظاهر می شوند. آکنه بیش تر در بین نوجوانان شایع است، هر چند در هر سنی نیز می تواند ایجاد شود.
درمان های موثری برای جوش های روی بدن در دسترس است، اما جوش می تواند به این درمان ها مقاوم باشد. جوش ها و برآمدگی ها به آرامی بهبود می یابند، و هنگامی که شروع به از بین رفتن می کنند، تعداد دیگری مجددا ظاهر می شوند. بسته به شدت آن، آکنه می تواند باعث ناراحتی روحی شود و بر روی پوست اسکار ایجاد کند. هرچه زودتر درمان را شروع کنید ، احتمال بروز چنین مشکلاتی کمتر خواهد شد.
انواع جوش بدن و علائم آن
گام اول درمان آکنه در افراد مبتلا، شناخت نوع آکنه و منشا آن است. آکنه ها از لحاظ ظاهری و علت ایجاد با هم متفاوت هستند و پس از تشخیص، درمان مناسب آن توسط متخصص پوست و مو انتخاب می شود.
در ادامه به معرفی ۱۳ نوع مختلف آکنه پوستی و علائم آنها می پردازیم.
1_ آکنه ولگاریس
آکنه ولگاریس نام اختصاصی پزشکی جوش پوستی معمولی است – که با وجود جوش های سرسیاه ، جوش های سر سفید و انواع دیگر جوش ها روی پوست مشخص می شود. رایج ترین نواحی تشکیل این نوع جوش ، صورت ، قفسه سینه ، شانه ها و پشت هستند. این نوع جوش نیز خود انواع مختلفی دارد که جوش کیستی، شدیدترین نوع آن است.
اگرچه ممکن است آکنه های خفیف با درمان های بدون نسخه بهبود یابند، اما اشکال شدیدتر باید توسط متخصص پوست درمان شوند.
2_ کومدون
یکی دیگر از انواع جوش کومدون یا کومدو است. کومدو، ضایعه پایه ای ایجاد کننده آکنه بوده، که با بسته شدن فولیکول مو در اثر تجمع چربی و سلول های مرده ، ایجاد می گردد. کومدون (جمع کومدو) می تواند به برآمدگی هایی به نام جوش های سر سفید و سرسیاه تبدیل شود.
محصولاتی که کی توانند باعث ایجاد کومدون شوند “کومدوژنیک” نام دارند. لوازم آرایشی با برچسب”غیر کومدوژنیک” کم تر باعث انسداد منافذ و در نتیجه تشکیل آکنه می شوند.
3_ جوش های سرسیاه
جوش های سرسیاه، کومدون هایی هستند که در سطح پوست باز می شوند. این ضایعات پر از چربی اضافی و سلول های مرده ی پوست هستند.
این آلودگی نیست که باعث رنگ سیاه کومدون می شود بلکه رنگ سیاه آن به علت بازتاب نامنظم نور ناشی از فولیکولهای موی مسدود شده است. جوش های سرسیاه اغلب با داروهای بدون نسخه قابل درمان هستند. دانه های سیاه روی بینی همان جوش های سر سیاه هستند.
4_ جوش های سر سفید
به کومدون هایی که در سطح پوست بسته می مانند ، جوش های سر سفید گفته می شود. این اتفاق وقتی می افتد که چربی و سلول های پوستی مانع از باز شدن فولیکول مو شوند.
بسیاری از همان داروهای بدون نسخه که در درمان جوش های سرسیاه کاربرد دارند در درمان جوش های سر سفید نیز موثر هستند.
5_ پاپول ها : کومدون های ملتهب
پاپول ها کومدون هایی هستند که ملتهب می شوند و برآمدگی های کوچک قرمز یا صورتی رنگ بر روی پوست ایجاد می کنند. این ضایعات ممکن است به لمس حساس باشند.
کندن یا فشار دادن پاپول می تواند التهاب را بدتر کرده و ممکن است منجر به ایجاد اسکار شود. تعداد زیادی پاپول می توانند آکنه متوسط تا شدید را ایجاد کنند.
6_ پوسچول ها: جوش چرکی
پوسچول ها نوع دیگری از برآمدگی های ملتهب هستند. این ضایعات شامل مرکز برجسته ی سفیدرنگ به همراه حلقه ای قرمز رنگ به دور آن است. برجستگی معمولاً حاوی چرک سفید یا زرد می باشد.
از کندن یا فشار دادن پوسچول ها خودداری کنید. کندن این ضایعات می تواند باعث ایجاد اسکار یا لکه های تیره روی پوست شود.
7_ ندول ها : جوش های عمقی
ندول ها برجستگی های بزرگ و ملتهبی بوده که در لمس سفت هستند. آنها در اعماق پوست گسترش یافته و اغلب دردناک می باشند.
ندول ها باید توسط متخصص پوست درمان شوند. درمان های بدون نسخه ممکن است قدرت کافی برای از بین بردن آنها را نداشته ، اما داروهای تجویزی می توانند مؤثر باشند.
8_ جوش کیست
کیست ها ضایعات بزرگ و پر از چرک شبیه به جوش ها هستند. مانند ندول ها ، کیست ها می توانند دردناک باشند و باید توسط متخصص پوست درمان شود.
افرادی که ندول و کیست دارند معمولاً به شکل جدی تری از آکنه مبتلا هستند و به مراقبت مداوم تحت نظر متخصص پوست و مو نیاز دارند.
احتمال به جا ماندن اسکار آکنه در این بیماران بیشتر است.
چه زمانی آکنه خفیف محسوب می شود؟
اگر شما کمتر از ۲۰ عدد جوش سر سفید یا سر سیاه ، کمتر از ۱۵ عدد برجستگی ملتهب یا در کل کمتر از ۳۰ ضایعه داشته باشید ، آکنه شما در دسته “خفیف” قرار می گیرد.
آکنه های خفیف معمولاً با داروهای موضعی بدون نسخه درمان می شوند. ممکن است هشت هفته طول بکشد تا پیشرفت چشمگیری را مشاهده کنید.
آکنه متوسط
چنانچه شما ۲۰ تا ۱۰۰ عدد جوش سر سفید یا جوش سر سیاه ، ۱۵ تا ۵۰ عدد برجستگی ملتهب یا در کل ۳۰ تا ۱۲۵ ضایعه داشته باشید ، آکنه شما متوسط محسوب می شود.
متخصصین پوست معمولاً برای درمان آکنه های متوسط تا شدید تجویز دارو با نسخه را توصیه می کنند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا متوجه بهبود شوید و حتی ممکن است آکنه شما قبل از بهبود بدتر شود.
آکنه شدید ندولوسیستیک
افراد مبتلا به آکنه ندولسیستیک شدید ، کیست و ندول ملتهب متعدد دارند. ممکن است آکنه به شکل قرمز یا بنفش عمیق به نظر برسد. اغلب اسکار برجای می گذارند. درمان هرچه زودتر توسط متخصص پوست می تواند امکان تشکیل اسکار را به حداقل برساند.
در بعضی موارد ، پزشک ممکن است با تزریق کورتیکواستروئیدها به طور مستقیم به ندول ها و کیست ها ،اندازه ، درد و التهاب را کاهش دهد.
آکنه کنگلوباتا
آکنه کنگلوباتا یکی از شدیدترین اشکال آکنه است. این آکنه شامل بسیاری از ندول های ملتهب است که در زیر پوست به سایر ندول ها متصل می شوند. این ضایعات می توانند بر روی گردن ، قفسه سینه ، بازوها و باسن ایجاد شوند. اغلب اسکار بر جای میگذارند.
این نوع آکنه در مردان شایع تر بوده و بعضی اوقات به دنبال مصرف استروئیدها یا تستوسترون ایجاد می شوند. درمان به موقع توسط متخصص پوست ضروری است.
آکنه مکانیکا یا جوش ورزشی
آکنه مکانیکا در اثر گرما ، اصطکاک و افزایش فشار وارده بر روی پوست و غالباً در نتیجه ی پوشیدن لباس های ورزشی مانند گرمکن یا کلاه بیسبال ایجاد می شود . گاهی اوقات “آکنه ناشی از ورزش” نامیده می شود ، زیرا اغلب در ورزشکاران رخ می دهد.
اقدامات پیشگیرانه شامل پوشیدن عرقگیر زیر لباس های ورزشی و دوش گرفتن بلافاصله پس از فعالیت ورزشی است.
عامل آکنه چیست؟
چرا جوش می زنم؟ سوالی است که بسیاری از بیماران از دکتر تاجمیر ریاحی می پرسند. چهار عامل اصلی باعث آکنه می شوند:
- تولید بیش از حد چربی
- فولیکول های مو که توسط چربی و سلولهای مرده پوست بسته می شوند
- باکتری ها
- فعالیت بیش از حد یک نوع هورمون (آندروژن)
آکنه به طور معمول بر روی صورت ، پیشانی ، قفسه سینه ، قسمت فوقانی پشت و شانه ها ظاهر می شود زیرا این مناطق پوست بیشترین غدد چربی (سباسه) را دارند. فولیکول های مو به غدد چربی وصل می شوند.
ممکن است دیواره فولیکول برآمده شده و جوش سر سفید ایجاد کند . یا ممکن است به روی سطح پوست باز شده، تیره رنگ گردد و باعث ایجاد جوش سرسیاه شود. شاید به نظر برسد که ماده ی آلوده و کثیفی در این جوش های سرسیاه باشد اما در حقیقت منافذ باز صورت با باکتری و چربی پر می شوند که هنگامی که در معرض هوا قرار می گیرند، قهوه ای به نظر می رسند.
جوش ها لکه های قرمز رنگ با مرکزی سفید هستند که وقتی فولیکولهای مسدود شده دچار التهاب یا عفونت توسط باکتری ها می شوند ، رشد می کنند. انسدادها و التهاباتی که در اعماق فولیکول های مو ایجاد می شوند ، توده های شبیه به کیست را در زیر سطح پوست شما ایجاد می کنند. آکنه معمولا منافذ دیگر پوست شما ، که دهانه غدد عرق هستند ، را درگیر نمی کند.
عامل تشدید جوش صورت چیست؟
عواملی که می توانند آکنه را بدتر کنند مواردی هستند که تعداد و گستردگی جوش ها را در منطقه افزایش می دهند.
این عوامل می توانند آکنه را تحریک یا تشدید کنند:
هورمون ها
تغییرات هورمونی روی جوش تاثیر شدیدی دارند. در سنین مختلف نیز این تاثیر وجود دارد و محدود به سن خاصی نیست. اما این بدین معنی نیست که همه جوش ها عامل هورمونی دارند.
آندروژن ها هورمون هایی هستند که در دوران بلوغ در پسران و دختران زیاد شده و باعث بزرگ شدن غدد چربی و ایجاد سبوم بیشتر می شوند. تغییرات هورمونی مربوط به بارداری و استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی نیز می توانند بر تولید سبوم تأثیر بگذارند. همچنین مقدار آندروژنی که در خون زنان گردش می کند ، کم بوده و می تواند آکنه را بدتر کند.
دارو های عامل جوش صورت و بدن
شامل داروهای حاوی کورتیکواستروئیدها ، تستوسترون یا لیتیم می شود.
رژیم غذایی نا مناسب
مطالعات نشان می دهند که برخی از عوامل تغذیه ای مشخص ، از جمله شیر غلیظ و غذاهای پر کربوهیدرات – مانند نان ، شیرینی و چیپس – می توانند آکنه را بدتر کنند. مدت هاست که شکلات مظنون به تشدید آکنه است.
یک مطالعه کوچک از ۱۴ مرد مبتلا به آکنه نشان داد که وخیم تر شدن علائم آن ها با خوردن شکلات ارتباط داشت. مطالعات بیش تری جهت بررسی اینکه چرا این اتفاق می افتد و اینکه آیا افراد مبتلا به آکنه از پیروی از محدودیت های خاص رژیم غذایی سود می برند یا خیر ، لازم است .
استرس
استرس می تواند آکنه را بدتر کند.
شایعات در مورد آکنه
شایعات و افسانه های زیادی در مورد جوش های پوستی وجود دارند، اما اکثر آنها ریشه علمی ندارند. این عوامل تأثیر کمی روی آکنه ها دارند:
غذای چرب
خوردن مواد غذایی چرب تاثیری در ایجاد آکنه ندارد. گرچه کار کردن در یک محیط چرب مانند آشپزخانه باعث می شود که چربی به پوست بچسبد و فولیکول های مو را مسدود کند و این امر باعث تحریک بیش تر پوست و در نتیجه ایجاد آکنه می گردد.
بهداشت فردی
آکنه به دلیل کثیف بودن پوست ایجاد نمی شود. در حقیقت ، شستن بیش از حد پوست یا تمیز کردن آن با صابون زمخت یا مواد شیمیایی ، پوست را تحریک کرده و می تواند آکنه را بدتر کند.
لوازم آرایشی
لوازم آرایشی لزوما آکنه را وخیم تر نمی کنند ، به خصوص اگر از لوازم آرایشی بدون چربی که منافذ پوست را مسدود نمی کنند (غیر کمدوژنیک) استفاده کرده و مرتب آرایشتان را پاک می کنید. لوازم آرایشی بدون چربی با داروهای آکنه تداخل ندارند.
دکتر نابت تاجمیر ریاحی متخصص پوست و مو